Simsa lam a hkrun lam hte machye machyang

Anhte simsa lam hpe gawgap nga ai hkrun lam hta, koi kau nlu hkrum katut ai mahkrum madup ni nga chyalu rai nga ai. Dai mahkrup madup ni hta, majan gasat ai, laknak lang ai, ninghkap majan hte makawp maga ai, ndai mahkrum madup hpe hkrum ra chyalu rai nga ai   

Laknak hte madu hkum madu maga ai, ninghkap ai gaw tara shang ai lam re. Raitim htim gasat  ai wa hpe ninghkap gasat ai shaloi  masat da ai hta lai nna, kaga hkrup mara n mai galaw ai. Masa shagu hta “ra wa ai ten hta shawoi na shadawn shadang hte maren hkan nang ra ai”. Lachyum gaw madu a hkum madu maga na matu ahkyak ai daram sha, n-gun dat ra ai ngu mayu ai re.

Ga shadawn, anhte Myanmar mung mare kaba ni hta, shawa n gun madun nga ai ramma ni hpe, laknak lu ai ni laknak hte htim gasat nna si hkrum ai ni law law rai sai. Dai zawn zingri  hkrum ai majaw tinang a hkum hpe makawp maga na, ninghkap gasat na nga jang, masat da ai hta lai nna, hkrup mara n mai jahten shaza ai ngu mayu ai re. Madu a hkum madu makawp maga na daram, n gun dat mai ai ngu mayu ai re.

          Majan gasat nga ai ten hta rai tim, mungdan kata shim lam jaw ai ten hta rai tim,  hpyenla ni gaw, ntsa na jahkrat dat ai amying hpe, Mungkan tara (international law) hte maren sha hkan nang ra ai. Mungkan mungdan tara hte n htan shai ai rai jang, hpyenla ni n madat ra ai. Ga shadawn, mung masha wunawng wuwa hpe sat shangun ai, hpyen bawng ni hpe sat shangun ai zawn re hpe, ntsa na shangun ai re nga nna n mai hkan galaw ai.

          Dai zawn re lam hta hkan galaw ai hpe, ntsa na amying hte maren madat ai ngu nna n tsun lu ai. Shi galaw ai bungli a matu shi hta lit la ra ai.  Anhte mungdan hta, mara kata ai mung masha ni hpe, laja lana adup gayet ai, rim ai, htawng bang da ai, shana ten hta nta chyinghka adawt hpaw nna, ja gumhpraw la mat wa ai. Dai hpe ntsa na ni shangun ai majaw  madat mara ai re, nga jang dai gaw grai shut ai lam re. Madat mara ai lam n re.       

          Mung shawa masha ni gaw, mara n lu tim zingri hkrum ai, shanhte hkum shanhte n lu makawp maga ai majaw, kaning re masa hta raitim Mung shawa masha hpe makawp maga ya na grau a hkyak ai. Hpyen yen ni hte mungchying sha ni, myu kaji ai ni,  a matu lit la ya ra ai. Masha wunawng wuwa hpe sat kau nna, masha amyu hpan ting hpe shamyit ai (ethnic cleansing) gaw Karai Kasang hte shinggyim masha ntsa shut ai mara kaba rai nga ai.

          Laknak lang ai hte seng nna, ganing re masa hta rai tim n mai lang ai laknak ni nga nga ai. Dai gaw Hkum hkrang hten za nna myit masin hta mung  hkra machyi shangun ai laknak  ni, masha n lata ai sha kadai hpe mung hkra wa lu ai laknak hpan ni, ga kata kaw lup ai da ai bawm ni, nbungli ntsa  kaw nna shara shagu bawm jahkrat ai zawn re ni gaw, hpyen wa hpe chyu, hkra machyi shangun ai n rai nga ai. Majan Gasat ngut ai hpang du hkra jahten sharun hkala n ba hkrum wa lu ai rai nga ai. Dai majaw  Mungkan Mungdan hpung ni dai zawn re bawm ni hpe jasan jaseng kau na matu shakut ma ai.

          (2000 ning na Ngwi pyaw simsa lam hte seng ai zup hpawng hta, Germany mung na Saradaw kaba ni tang madun ai gaw,

“ Mungdan langai a mung masa lam hta adip arip galaw ai hpe jahkring kau lu na matu hte, madu hkum madu maga la na matu, maigan na ni atsam madun nna, sa hparan ya na re, ngu ai   gaw, n mai byin na re. Masha a tingkyeng myit hpe, shawa hku nna, makawp maga ya na ngu ai mung nmai byin na re.” nga nna tsun lai wa sai. The German Bishops, A Just Peace, (2000) 150

          Grai teng nga ai, tinang a mungdan kata byin ai manghkang hpe maigan na ni sa hparan ya na gaw myit mada shara n nga ai. Tinang a manghkang tinang hpran la ai gaw grau madung nga ai. Anhte gade hpyi nem nga tim, UN, R2P ni anhte a manghkang sa hparan ya na nloi la nga ai. galoi rai na nchye ai. Anhte hkrai hparan la ai gaw grau tang du na re.

          Hpunau ni simsa lam ngu ai bandung de du lu na matu lam galu hkawm ra ga ai. Dai hkrun lam hta, hkan shatup sa wa ra ai lam ni nga ai zawn koi kau ra ai lam ni law law nga nga ai. Myit mada lu ai lam nga ai zawn, myit mada shara n nga ai, mung nga ai. N mai byin ai hpe ala  nga nna, myitru hkyiba hkam sha nga na malai, tinang a mang hkang tinang hpran la ai gaw madung rai nga ai. Dai re majaw simsa lam gaw gap ai shaloi galu la ai hkrun lam hpe hkawm sa ra na ga ai ngu tang madun dat n ngai law.

By:Mung Hkrang