Silent Night (Sim Shana) Ngu Ai Mahkawn A Labau

Mungkan hta gumhkawng danhkung ai Christmas Yu Ngwi Mahkawn rai nga ai. Shi a labau  hpe kadun ai hku tang madun dat lu nngai.

KA SHALAT AI

Mahkawn Mangoi  langai  mi byin tai hkra  ‘ga si ga ngau’ hpe Kahtawlik Jau Fr.Joseph Mohr  ka shalat ai. 1816 ning hta ka shalat da ai. Nsen yu ngwi rawng wa hkra music hpe Mr.Franz  Xaver  Gruber bang jahtuk shatsawm ai. Shara gaw Austria Mungdan kaw na  Oberndorf  ngu ai mare kaji kaw re. Fr.Joseph yan Gruber jawm pawng shakut ai kaw na apu asi gaw ‘Silent Night, Holy Night’ ngu ai mahkawn mangoi lu wa ai rai mali ai. Ndai mahkawn mangoi hpe shawng ningnan e, German ga hte ka da ai rai li ai. German ga hte “Stille Natcht” ngu nna shamying ma ai. Dai ni na aten hta ga amyu hpan 300 hte gale nna ka lang nga sai hpe chye lu ga ai.

Shaning 2011 – ning hta ndai UNESCO kaw nna ‘SILENT NIGHT’  hpe mungkan labau shang “Htunghking Ningli Sali Wunli” (World cultural heritage) hku masat da ya nhtawm mungkan de ndau shana ya sai. Dai majaw mungkan a matu manu dawdan n lu ai ‘Htunghking Ningli Sali Wunli’ langai mi tai nga sai law.

SHALAT BYIN LU AI LAM

Fr.Joseph Mohr magam gun nga ai shara kahtawng kaji Oberndorf kaw na nawku jawng a mying gaw, St.Nicholas Church nga ma ai. Dai nawku jawng kaw lang nga ai dum sumpyi organ hpe yu kasha langai e shang kawa makret kau ya ai majaw, hten taw nga ai. Hkrismat Poi gaw du ni wa sai, raitim, shanhte a langai sha lu ai organ hten taw nga ai majaw, lang n mai rai nna, jau Joseph Mohr hte hpung salang/ sara wa Franz Xaver Gruber gaw myit ru tsang nga ma ai. Dai majaw myit htum a jum ju, Fr.Joseph Mohr gaw shi ka shalat tawn ai ‘ga shagawp’ hpe Sara  Franz Xaver Gruber hpe jaw nna tune nsen bang shangun wu ai. Organ n lu lang mat sai majaw, tingse (guitar) hte dum let mahkawn na hku yaw lajang bang wa sai.

DAI ATEN NA MABYIN

Europe(1803-1815), ganoi yawng ngu na daram Napoleonic Wars wai ai aten rai nga ai. Mungchying shawa yawng ngwipyaw simsa lam hpe grai ra sharawng let bai gawgap nga ai ahkying ladaw mung rai nga ai.

Nshung ta lana mi hta Jau Joseph Mohr gaw nau n tsan ai kahtawng langai mi de lam hkawm sa wa ai. Kawng pawlaw shara mi kaw nna chyan mada yu nga ai. Makau grup yin mung simsa dik nga ai. Shata jan mung htoi tu kabrim nga ai. Dai shaloi shi gaw Bethlehem mare e Ma Yesu shangai wa aten na hpe myit shing-ran nna myit masin hta grai hkam sha nu ai. Dai majaw shi gaw, jawng de bai du wa shaloi “ga shagawp” (lyric) hpe ka shalat wu ai. Dai “ga shagawp” gaw mying gumhkawng danhkung ai ‘yu ngwi mahkawn’ tai wa na hta ahkyak ai daw byin tai wa sai rai.

 Fr.Joseph Mohr hte Franz Xaver Gruber gaw shan lajang jahtuk tawn ai ‘mahkawn yu ngwi’ hpe shaman shakyang ngut ai hpang 1818-December 24 ya shana na nawku dawjau missa hkungga hpang maw yang, shawa masha ni a man e mahkawn dan ma ai. Shawa hpung masha ni grai nan madat htuk ma ai majaw, nkau mi gaw n-gup she mahka rai hkra mau ma ai. Dai nawku jawng St.Nicholas Church kata kaw dai shana gaw kabu gara dik ai, chyeju hpung shingkang hte hpring tsup ai shana rai mali ai.

Ndai Oberndorf mare kahtawng kaji a shiga gaw kaga ni nawn ai mare, buga shara shagu de du hkra chyam bra gumhkawng wa sai. Dai aten na shingni hpung ni mung shanhte a lamang ni hta shalawm let madun mat wa ma ai. Nau n na yang, Europe dan ting chyam bra wa sai. Matsing hpa langai mi gaw, Nambat Langai Mungkan Majan (WWI) (1914-1918) hta English hpyen hpung hte German hpyen hpung na hpyen ma ni ndai “Silent Night” yu ngwi nsen na lu ai hte rau ntsa de na aming n lu ai sha, shada gap hkat jahkring ma ai. Hpyenla ni shada ahpum hkat kumhpa ni galai hkat ma ai. Ndai zawn gap hkrat jahkring ai gaw lani mi rai nga ai. Shani shana gasat hkat ai kaw na lani mi gap hkat jahkring mat wa ai gaw shakawn hpa rai mali ai.

Yu Ngwi Mahkawn ndai hpe anhte Hkristan ni gaw yawng na yu ai hkrai rai na mali ai. Raitim, shi a labau kadun hpe gaw chye ai ni nga ai zawn, n chye  atsawm n na yu ai ni mung nga na re.

Labau hpe chye ai hte myit sumru yu yang lachyum hpe grau hkawn hkrang nna, Karai hpe nawku shakawn ai hta grau myit lawm hkum lawm na rai nga ai. Tinang hpe wenyi ninggun lu shangun ai mung tai na rai li ai. Ndai ‘Sumhpa Laika’ hpe internet Websites, Wikipedia hte majat hpaji jaw ai laika buk ni kaw  na sawk sagawn hti la lu ai ni hpe  garan kachyan ai hku nna ka da ai lam rai ga ai. Hti ya ai hpunau ni yawng hpe chyeju dum nngai.

 (Rev.Fr.John Dashi Naw Lawn)