Shinggyim Masha A Ahkaw Ahkang Hte Simsa Lam

Hpunau ni Dusat ni gaw majaw nna, wuhpung hte nga ma ai jawm hpawng nna nga ma ai; shanhte shinggyim masha bai rai jang, shada da matut mahkai kahkyin gumdin nna (communion) hku nna nga ma ai. Karai Kasang gaw Shi a kata kaw nan Kawa, Kasha, Chyoipra ai wenyi Karai kasang hte matut mahkai ma ai rai nna shinggyim masha hpe mung laklai ai hku shada da matut mahkai na matu hpan da ai re: myit yu ga nga jang, madu myit ra ai hku hpawng nga nna dai hta lit la na, dai hta e shanhte a laklai ai masat dingsat ngam da na matu re.

Shinggyim masha ni matut mahkai ai lam amyu myu nga ai; kaga shinggyim masha ni hte hkridun (network) hte shada da matut mahkai let bungli rau jawm galaw nga ma ai. Hpawng de nga ai shara shagu hta kahkyin gumdin ai tara langai nga nga ai, dai gaw (nta dinghku, mare buga, mungdan, ginsup hpung, nawku hpung, ni rai nga ai); dai zawn re ai ni hta shanhte a labau shabyin nna shanhte a shawng lam maka shapraw da nga ma ai.

Rai tim shinggyim masha gaw kalang lang kaga masha ni hte jawm nga ai amyu hpan raitim, kaga shawa masha, hte hpa n seng ai zawn nga chye ma ai: tingkyeng myit, lawhpa myit, (madu myit ai hpe chyu machyu ai) ego myit rawng chye ai majaw kaga masha ni hpe lam woi shadam ai, shanhte hpe chyup sha ai, dang sha ai, garum ya ai masha n nga hkra rap di da chye ma ai. Jet ai masha hpawng/wuhpung wuhpawng gaw shinggyim masha ra sharawng ai hpe mung, kaga masha ni ra sharawng ai hpe mung myit nna shanglawt ai hku kanawn mazum hpawng de nga ai re. Masha langai hkrai hku nna, masha yawng a matu kaja ai/ra ai (Common good) hpe n shalat lu ai; dai hpe gaw masha yawng a gumhpawn n-gun hte sha mai byin ai. Ga shadawn, wanglu wanglang ginsup chyai ai nta kaba, myu hkum ai madum sumpyi jawm dum ai orchestra, dai hta masha law law shanhte a atsam jawm bang da ai hte bung nga ai.

          Shinggyim masha a ahkaw ahkang ni gaw anhte shinggyim masha nan rai nga ai majaw lu ging ai ahkaw ahkang rai nga ai. Ahkaw ahkang ngu ai hta masha ni dai hpe n hkungga ai rai jang, ahkaw ahkang ngu ai n nga ai, dai hpe hkang da ai gaw tara (law) re. Mungkan ting hpe shana shabra ai shinggyim masha a ahkaw ahkang ni (Universal Declaration of Human Rights) (United Nations, 1948) gaw, “shinggyim masha a lailen hta jet ai masat shadaw langai re” nga nna Wa Sarabyin John Paul II (October 2, 1979), tsun ai.

Shinggyim masha a ahkaw ahkang ni hpe tara sara ni kaw nna galaw shapraw da ya ai n re, myit kaja rawng ai mung masha ni myit hkrum nna galaw da ai mung n re. Shinggyim masha a ahkaw ahkang ni gaw shinggyim masha a mabyin, npawt nhpang kaw nna nan ka shakap da ai re. Awmdawm ahkaw ahkang lam, sari sadang hte maren re ai lam ni hte seng nna mungkan ting, myit hkrum da ai re. Myit yu mang yu ai hte dai ahkaw ahkang ni hpe chye lu ai rai nna Karai Kasang a hkrang sumla hte bung ai masha hta nga ai sari sadang a majaw lu da ai re. Dai majaw ndai ahkaw ahkang ni gaw mungkan ting maren sha re, shara, aten hte hpa n seng ai. Dai ahkaw ahkang ni hpe kadai mung n lu jahten ai (inviolable), hpa majaw nga jang masha a sari sadang hpe mung n lu jahten ai majaw re. Bai nna dai ahkaw ahkang ni hpe kadai mung n kashun la lu ai (inalienable), n mai dawm la kau ai (shing n rai, jaw na, nyet kau na ahkang n lu ai). Dai majaw shinggyim masha a ahkaw ahkang ni gaw awmdawm rai nna, dai ni hpe myit masa masu magaw ai kaw na makawp maga ra ai. Grau nna Hkristan ni gaw, shinggyim masha a ahkaw ahkang ni hpe jahten nga ai lam chye jang, dai ahkaw ahkang ni hpe mungdan nkau mi hta garai n masat ya ai lam chye jang, tsun shaga ya ra ai.  

          Dai rai yang shinggyim masha a ahkaw ahkang tup hkrak lachyum gaw hpa rai na kun? Shinggyim masha a npawt nhpang ahkaw ahkang gaw sak hkrung na ahkaw ahkang re; ndai ahkaw ahkang gaw masha sa tai ai ten kaw nna hpang wa sai hte shi gaw masha langai tai ai ahkaw ahkang lu nga sai. Bai, kaga ahkaw ahkang langai gaw shi myit ra ai hku myit dawdan lu ai awmdawm ahkaw ahkang rai nga ai. Bai nna kaga ahkaw ahkang langai gaw shi hte shi a dinghku masha ni a matu shi a bungli hte kan bau na ahkaw ahkang rai nga ai. Hkungran nna dinghku de na matu, kashu kasha shaprat nna shanhte hpe madu hkum nan, bau kaba na mung, shinggyim masha a ahkaw ahkang rai nga ai. Makam masham langai hpe tinang lata la nna hkan sa na shanglawt mung shinggyim masha a ahkaw ahkang rai nna kadai mung makam masham hte seng jang shagwi ai lam n mai nga ai.

Matsun maroi ga ni hpe madat la yu ga.

          Shinggyim masha a ahkaw ahkang ni hpe Karai Kasang a ahkaw ahkang re ngu nna sawn la jang, grau hkungga ra ai, hkungga ai lam n mai shayawm kau ai. nga nna English laika ka sara wa G.K. Chesterton tsun shana lai wa sai. …..(1874-1936) English writer

Garai n shangai ai ma ni a asak hpe Nawku Hpung kaw nna makawp maga shakut ai lam ni hpe, moi na tara hkan ai sha re, ngu nna tsun jahpyak ma nga ma ai. Garai n shangai ai ma a asak hpe makawp maga ai gaw, masha hkum shagu a asak hpe makawp maga ai re. Grai dan leng ai lam gaw, shinggyim masha gaw kaning re ai masa hta raitim, rawt kaba wa ai gara tsang hta raitim, chyoi pra wa lu ai majaw, shi hpe n mai jahten ai. Shinggyim masha gaw bandung rai nga ai majaw kaga manghkang ni hpe hparan na matu shi hpe lakung lakap galoi n mai shatai ai.nga nna Wa sarabyin Francis tsun shana ya sai.

Pope Francis, EG 213

Hpan Madu Karai Kasang gaw shinggyim masha a ahkaw ahkang hpe lam hpaw da ya ai. Hkan sa ra ai tara hte seng jang yawng gaw maren re ai. Masha hkum shagu hta kadai mung n lu jahten ya ai sari sadang nga ai. Dai lam hpe masha gaw shi galaw ai bungli a matu shi lit la ra ai nga nna Wa Sarabyin Benedict 16 tsun shadum lai wa sai.

Pope Benedict XVI,  September 22, 2011

Nang tsun ai hpe ngai myit n hkrum ai, raitim, nang tsun lu ai na a ahkaw ahkang hpe gaw ngai si ai du hkra makawp maga ya na re. nga nna English laika ka sara num Evelyn Beatrice Hall tsun shana lai wa sai…….(1868-1939), English writer

By:Mama Kaba Sylvia Lahpai Seng Tawng