A Lu ai lam ni gaw hpa majaw dai daram ahkyak ai kun?

Hpu nau ni A lu ai lam ni gaw kaja wa ahkyak nga ai hpa majaw nga yang, Madu Yesu hkum nan ra ahkyak ai re hpe hkrak chye ai majaw matsun da ai lam rai nga ai. Karai Kasang a mungdan hpe ra sharawng ai ni gaw Yesu a matsun maroi ga ni hpe ahkyak da ma ai: Shi matsun da ai Alu ai lam ni, hpe mung ahkyak shatai nna madat mara hkan lang shatup ma ai. [1716-1717, 1725-1726]

Karai Kasang gaw Abraham hpe shawng shaga la nna Shi a amyu masha ni hpe ga sadi jaw hpang wa sai. Yesu gaw dai ga sadi ni hpe matut sak se hkam ya ai, sumsing lamu de shanhte hpyi ai hpe shalai ya sai, Shi a asak hte galai nna shanhte a matu lit la ya sai: anhte a matsan ai prat hta shang lawm lu na matu Shi hkum nan matsan hkam ai; kabu ai ni hte Shi kabu nna, hkrap ai ni hte rau Shi hkrap ai (Rom 12:15); du daw sai hkaw ai n galaw ai sha, tinang a shabyi bye ya ai wa hpe, shi a shabyi maga mi naw ja ya ai (Mt 5:39); Shi a matsan dum lama ai lam, simsa ai lam hpe shabyin ya ai rai nna sumsing lamu de sa ai lam anhte hpe madun ya nga ai. Dai rai yang,

[285]  Htani htana ngwi pyaw ai ngu ai gaw hpa hpe ngu mayu ai rai kun?

Htani htana ngwi pyaw ai ngu ai gaw Karai Kasang hpe mu mada lu nna, Karai Kasang a ngwi pyaw ai hta shang lawm ai hpe ngu ai re. [1720-1724, 1729]

Kawa Karai Kasang, Kasha Karai Kasang, Chyoi Pra ai Wenyi karai kasang hta n htum n wai ai asak hte kabu gara ai lam ni jawm pawng nga ma ai. Shanhte a jawm pawng ai lam hpe anhte shinggyim masha ni n dang myit sawn lu ai, n dang shadawn lu ai ngwi pyaw ai lam re. Ndai ngwi pyaw ai gaw Karai Kasang a chyeju kumhpa san san sha rai nga ai, hpa majaw nga yang, anhte galaw la lu ai madang n rai nga ai, dai a hkik hkam ai lam hpe anhte n dang chye lu ai. Karai Kasang gaw anhte ngwi pyaw lu na matu anhte hkum nan hpe lata la shangun mayu ai; anhte Karai Kasang hpe n dut n dang lata la ra ai, yawng hta Shi hpe tsaw ra, ra ai kaja ai hpe lata la ra ai, anhte dang lu ai daram n kaja ai hpe koi kau ra ai. -> 52, 156-158

  “ Masha gaw kade daram hkik hkam a ta nga jang Karai Kasang hpang de gayin wa jang sha shi myit dik lu nga ai.” Mungkan ga ntsa e nga ai hpa mi raitim shi hpe myit n shadik ya lu ai. nga nna san pra ai St. John Vianney tsun shana dan sai. (1786-1859)

“ Masha hpe hpan da ai Wa chyu sha masha hpe ngwi pyaw na hku galaw ya lu ai.” nga nna San pra ai St. Augustine tsun shana lai wa sai. (354-430)

  Shi hkum hpe nan anhte mu lu na myit  dai.  (1 Yn 3:2) hta mu lu nga ai. Matut nna,

[286]  Shanglawt ngu ai gaw hpa rai kun?, hpa a matu rai kun? Ngu ai ga san mahtai hpe bai madat yu ga.

Shanglawt ngu ai gaw madu myit ra ai hku galaw lu na matu Karai Kasang jaw ai atsam marai rai nga ai; shanglawt lu ai masha gaw kaga masha ni reng hkang ai hpe chyu sha hkan galaw ai lam n nga sai.    [1730 – 1733, 1743- 1744]

Karai Kasang gaw anhte hpe shanglawt ai masha hku hpan da nna anhte a myit ra ai hpe manu shadan ya ai. Dai gaw kaja ai hpe myit mang mahkra hte lata la lu na matu rai nga ai, tsun ga nga jang, kaja dik ai hpe lata la shangun mayu ai. Dai kaja dik ai gaw Karai Kasang re. Kaja ai hpe anhte galaw magang grau nna anhte lawt lu magang rai nga ai.. -> 51

” Shanglawt ai ngu ai gaw, tinang hkum tinang madu ai hpe ngu mayu ai. nga nna Dominican jau langai mi tsun lai wa sai.         Dominique Lacordaire (1802-1861, famous Dominican preacher)

[287]  “shanglawt” ngu ai gaw n kaja ai hpe mung lata la chye nga ai ngu ai lam hpe jawm madat la ga.

Anhte a mahkrum madup hta n kaja ai hpe ntsa lam hku yu jang ra sharawng na zawn rai nga ai, dai hpe lata la jang anhte shanglawt lu ai zawn nawn chye ga ai.    N kaja ai gaw anhte hpe n kabu shangun na re. Anhte kaw na kaja ai hpe shaw la kau ya ai nna; lachyum n pru ai hku anhte hpe gyit hkang hkrum nna hpang jahtum e anhte a shanglawt ai hpe tsep kawp jahten kau ya ai. (1730-1733)

Akyang lai len hte seng nna Yin langai ngai lu ai hpe anhte mu lu ai: Masha langai gaw shi a myit hta kaja ai zawn nawn ai hpe lata na matu shi a shanglawt myit hpe dut kau chye ma ai. shaloi shi madaw mayam tai mat ai re. Kaja ai lam hpe ‘au’ ‘um’ ‘mai sa’ ngu ai shaloi masha gaw shanglawt lu dik ai ten rai sai; yin n nga ai, shadut ai lam n nga ai, jaw ang ai, kaja ai hpe lata nna galaw na matu gara akyang mung shi hpe n hkum, n pat lu ai. Kaja ai hpe lata na matu dawdan ai gaw Karai Kasang hpang de galoi mung woi shani ya lu nga ai.  -> 51

“Karai Kasang kaw awngdawm kam shamyit ai masha chyu sha jet ai shanglawt hpe tam mu ai, kaja ai hkik hkam ai hpan shalat ai hpe tam mu ai. Karai Kasang hpang de kayin wa ai masha gaw n grit mat ai sha grau hkik hkam wa ai, hpa majaw nga jang, Karai Kasang hku nna, Karai Kasang hte rai jang, shi hkum nan karai tai wa ai, shi gaw jet ai masha shi tai wa sai.” (Pope Benedict XVI, December 8, 2005)

[288]  Masha gaw shi galaw ai lam shagu hta, shi hta lit nga ai kun?

Masha gaw shi galaw ai magam shagu hta adum sha, sharawng let, myit lawm hkum lawm let galaw ai lam yawng gaw, shi hta lit nga ai. [1734-1737, 1745-1746]

Masha ni shadut ai majaw,  jahkrit ai majaw nang hpam lu sha nga ai majaw, n chye nna, shut shai lam galaw hkrup ai rai jang, shi galaw ai bungli yawng a matu shi hta lit n nga na re. Masha gaw kaja ai hpe grau chye na magang, kaja ai hpe grau chye galaw magang rai nga ai. Shi gaw mara a mayam prat kaw nna tsan gang mat wa lu ai (Rom 6:17; 1 Kor 7:22). Dai zawn shalawt hkrum ai masha ni gaw shanhte hkum shanhte lit la na, makau grup yin a matu lit la ya na, mungkan ga ting a matu lit la ya na hpe Karai Kasang ra sharawng nga ai. Karai Kasang a tsaw ra matsan dum ai myit gaw, n lawt shi ai masha ni a matu mung lawm nga ai; shanhte lawt lu na matu Karai Kasang gaw shani shagu shanhte hpe ahkaw ahkang jaw ya nga ai.

“ Kaja ai masha gaw mayam raitim lawt ai masha re. N kaja ai masha gaw hkawhkam raitim mayam sha re.”  nga nna San Augustine (354-430) tsun shana lai wa sai.

“Bandung de sa ai lam gaw nang galaw ai lam mahkra hpe nang lit la ai shaloi hpang wa ai.” nga nna Daniel Alighieri ngu ai Italy myu sha ga shagawp ka sara wa tsun shana lai wa sai.

 (1265-1321, Italian poet, author of the Divine Comedy)

[289]  Masha gaw n kaja ai hpe lata na myit dawdan wa ai shaloi, shi a shanglawt myit hpe jai lang na ahkang jaw lu na kun?

Masha a sari sadang hta madung da nna shi a shanglawt lam hpe jai lang ai gaw shi lu ang ai ahkaw ahkang nan rai nga ai. Shi a shanglawt lam gaw kaga masha a shanglawt lam hpe jahten sharun ya jang gaw shi a shanglawt lam hpe jahkring kau ya mai ai.

Shanglawt ai ahkaw ahkang nga nna n kaja ai hpe pyi n lu lata la ai rai jang shanglawt ai n rai nga ai. Shi a shanglawt ai ahkaw ahkang hpe n hkungga ai rai jang shinggyim masha a sari sadang hpe nyet kau ai hte bung nga ai. Mungdan a lit madung langai mi gaw, mung masha ni a shanglawt lam ni rai nga ai ga shadawn (makam masham lam, hpawng zup na lam, makyit mahkai na lam, kan bau bungli lata la na lam) ni gaw shang law tai lam rai nna dai hpe makawp maga ya ra ai. Mungdan masha langai a shanglawt ai gaw kaga masha langai a shanglawt ai hta hkum tsup wa nga ai. Tsun mayu ai gaw tinang shang lawt ai ahkaw ahkang lu ai zawn, kaga masha wa hpe mung shang lawt ai ahkaw ahkang jaw ra ai, hkungga ya ra ai ngu mayu ai re. ngu ai lam ni hpe shana dat lu ga ai law.