Jinghpaw Wunpawng Amyu Sha Ni A Manu Dan Ai Htunghking Ni (Daw II) -Ja Hpaga Lang Ai Htunghking

• Hkungga tsawra ai shiga madat Nu Wa Hpu Nau ni, dai ni na htunghking lamang hta, Sara Maran La Mai ka ai, Jinghpaw Wunpawng Amyusha ni a manu dan ai htunghking i’ ngu ai ga baw hte seng nna ngam nga ai daw hpe matut shapoi na nngai.Shawng daw shapoi mat wa ai hta, anhte amyu sha ni a htunghking kade daram manu dan ai ngu ai lam hte dai manu dan ai Hunghking ni kaw na shachyen shaga ai lam hpe galu kalang tang madun mat wa sai rai nga ai.Ya ndai lamang hta gaw, Ja Hpaga Lang AI Htunghking A Lam hpe matut shapoi na nngai.

1. Ja Hpaga Lang Ai Htunghking A Lam ngu ai kata hta,

(1)       Num hpyi num wawn yang lang ai hpu ja hpaga

(2)       Kahpu kanau makyit mahkai la ai ja hpaga

(3)       Ruu hka hkrum yang hka daw ai ja hpaga hte

(4)       Shada htingramm yang lahkawng maga shaw ai ja hpaga nga nna amyu hpan mali nga nga ai.

Hpu ja hpaga ni galoi gara aten ban prat kaw nna lang hpang wa ai kaning re lam ni a majaw lang wa ai hpe gaw ntsun sana re.. Dai ja hpaga ni lang ai majaw akyu hkam sha ai hpe sha shapoi mat wa na nngai.

1. Num Hpyi Wawn Yang Bang Ai Hpu Ja Hpaga Ni

N dai ja hpaga galaw ai shaloi , Buga ginra hta hkan nna n bung hkat nga ai. Raitim anhte Wunpawng amyusha ni gaw kaga amyu masha ni hte n bung ai mayu shayi sha hpe sa hpyi wawn ai shaloi grai jahpu shareng hkungga la ra ga ai. Moi prat de mayu n daw n ang ai hpe n la ma ai. Raiti-mung mayu dama ngu ai gaw hkrang chyasi gaw n re. Tinang hte n mai tawt lai ai nta dingh-ku na hpe gaw n mai la ai.Shada da shachyen shaga hkat na grai yak wa ai baw re.Shadang sha ni num la kun dinghku de na aten du wa jang, Mayu dingsa kaw shawng nnan Num La na a hkang hpyi ra ai. Mayu dingsa majing ni hte tsan gang nga ai rai yang, ni htum ai Mayu ni hte amyu rusai bung ai ni kaw ahkang hpyi la mai nga ai. Mayu dingsa ni kawn ahkang n jaw yang, mayu nnan n mai tam ai htung masa rai nga ai. Shanhte Mayu dingsa ni hpe kade daram hkungga ai lam hpe ma-dun ai kumla rai nga ai. Moi gaw kanam makyin hpe matut nna la ra ai htung mung nga lai wa sai.

Ya prat hta gaw kanam makyin hpe n la n mai gaw n rai mat sai. Raitimung num la na rai jang, Mayu dingsa kaw num la ahkang hpyi ai gaw naw lang ra nga ga ai. Dai gaw Mayu hpe hkungga ai lam, shanhte a asai lawm nga ai hpe myit dum ai lam re. Shanhte kawn mayat maya galu kaba wa ai hpe chyeju dum ai, matut nna chyeju manggala hpyi la ai lam mung rai nga ai (Ndai Num wawn Num la yang bang ai Ja hpaga mying ni grai nga ai.Dai hpe kaga lamang ni hta laksan bai madat la lu na re.

(2) Kahpu Kanau Makyit Mah-Kai La Ai Ja Hpaga.

Ndai Ja hpaga mung grai manu dan ai htunghking lailen re. Shawng de tsasam zawn hpu nau n daw hkat ai raitim, ja hpa-ga hte makyit mahkai la ai shani kaw nna gaw, Kahpu Kanau majing zawn tai wa sai. Tinang hte amyu rusai bung ai dum nta masha ni hte, ja hpaga shaw nna kahpu kanau makyit mahkai la ai lam galaw ai. Num wawn num la ja hpaga bang karum ai hku nna mai matut mahkai la ai. Ru hka hkrum wa yang hka wa karum ai hku nna mai matut mahkai la ai. Kaga Buga de n-gaw htawt yang tinang hte Kahpu Kanau chyaw chyaw re ai ni hte tsan gang ai shara hta grau nna galaw ra ai lam rai nga ai.

 (3) Ru Hka Hkrum Wa Yang Hka Wa Ai Ja Hpaga

Hka hkrum ai shaloi dai hka sha-byin ai wa gaw ja gumhpraw arung arai dusat yam nga ni jaw ra ai. Dai hpe hka wa ai nga ma ai. Hka hkrum ai lam ni n bung nga ai. Byin ai hta hkan nna, hka daw ai lam law ai n law ai lam shai nga ai.Anhte a Jiwoi ni lang hkrat wa ai hka daw ai, shawa ai lam gaw, grai si-mani ai hte madang tsaw ai hpe mu lu ai. Dai majaw English Shadip Magam pyi gaw anhte amyusha ni a Tara Jeyang ai lam hpe matut nna lang shangun ai re. Kaning re hka kaba hkrum tim “Si Ari” ngu ai hpe n lang ai hpe mu lu na re. Ja gumhpraw, arung arai, dusat yamnga ni jaw nna, shada da pri nem ai hku shangwi shapyaw hkat ai hpe mu lu nga ai. Tinang hkrai n dang wa jang, makyin jinghku mayu dauma ni jawm karum shingtau la nna hka jawm wa kau ya nga ai.

(4) Shada Da Htingram Hkat Yang Manghkang Byin Ai Yan Lahkawng Maga Shaw Ai Ja Hpaga.

Manghkang hpe hparan ai shaloi Salang ni lawm nna daw-dan shangut ya ra ai. Dai Salang ni dawdan ya ai hte maren, hka wa ra ai wa jaw ang ai jaw kau ngut ai hpang, manghkang byin ai lahkawng maga kaw na ja hpaga shaw ra ma ai. Dai hpe sakse (or) mungga makai ngu ai re. Salang ni gaw dai shani dung lawm ai ni yawng hpe mungga sakse hku nna garan jaw ma ai. Bai manghkang rawng ai yan mung ja hpaga galai nna shang-wi shapyaw hkat ma ai. Ya prat hta gumhpraw shaw nna sakse shatai ma ai.

(1) Bu Hpun Sumli Ai Lam

Mungkan ntsa na amyu masha ni n bung ai htunghking bu hpun sumli ai lam lu ma ai. Dai bu hpun sumli ai lam gaw amyusha langai mi a masat kumla mung rai nga ai. Anhte Wunpawng amyusha ni mung kaga amyu masha ni hte nbung ai tsawm la ai bu hpun palawng lu ga ai.Labu palawng, bunghkaw, shingkyit hte laraw ni hkan e shakap ai ri da maka ni gaw tsawm la ai hte, langai hte langai hta lachyum rawn ai hkrai rai nga ai.Anhte a htunghking bu hpung palawng ni a majaw, anhte hpe mungkan e amyu langai mi hku nna masat da ai hkrum nga saga ai. Anhte gaw kadai hte mung n bung ai, kayau gaya n re ai sha laksan nga pra hkrat wa nna, mungdan lu ai amyu re hpe dandawng sha-ngun nga ai. Sakse madun nga ai

(2) Lang Ai Arung Arai Ni

Bu hpun palawng gaw masha a myit hpe galai shai shangun lu nga ai.Zai hku bu hpun sumli jang zai ai myit rawng wa chye nga ai.Hpyen hkring bu hpun jang magrau grang myit ni pru wa ai.Masha a myit hpe jasu sharawt ya lu nga ai.Dai hte maren tinang amyu a htunghking labu palawng hpe bu hpun ai ten hta myu tsaw myit ni grau rawng wa a izawn gnu hkam wa ai re.Tinang a amyu htunghking hpe grau tsaw ra manu shadan mayu ai myit rawng wa ai re. Anhte  Wunpawng amyusha ni lang ai arung arai ni mung kaga amyu masha ni hte n bung ai. Shingnoi htingga, ka-ran ka-ra, ka pyem, nhtu nhkyi, ndan nri, sinat, lahpaw hte nhtung ketawk ni, kaga arung arai ni kaga amyu masha ni lang ai arung arai hte n bung ai. Yu dat ai hte anhte amyusha ni a arung arai re hpe chye lu nga ai. Lang ai arung arai mung amyu sha langai mi a masat kumla rai nga ai majaw n mai shamat kau ai.