Nawku hpung a shawa hte seng ai tara hte makam masham lam

Shawa hte seng a, mung masa hte seng ai magam ni hta, shang lawm ai masha marai shagu gaw, Hkristan ni n rai nga ai. Raitim, shawa hta n shang lawm ai wa gaw shi hkum hpe shi Hkristan ngu n tsun lu ai. Lachyum gaw Hkristian masha shagu gaw shawa hte seng ai magam hta shang lawm ra ai ngu mayu ai re.

Kabu Gara Shiga gaw tsaw ra na matu, tara rapra na matu, shanglawt na matu, simsa na matu n-gun dat shanglawm na matu tsun shadum nga ai. Karai Kasang a mungdan du sa ai hpe Yesu ndau shana ai shaloi, Yesu gaw masha langai hpang langai hti hkum hku sha shamai ya nna hkye hkrang la ai lam galaw ai n rai nga ai.

Madu Yesu gaw masha wuhpung wuhpawng hku nna hkrang ningnan langai mi shapraw nna hkye hkrang la a lam hpang wa sai. Dai gaw simsa ai hte tara rapra ai wuhpung re. Ya Karai Kasang chyu sha ndai zawn re wuhpung mungdan hpe tsep kawp gaw gap lu ai. Hkristan ni chyawm gaw masha wuhpung wuhpawng hpe rau kaja na hku galaw la mai ai.

Shanhte gaw masha a mungdan hpe shinggyim masha hte grau bung pre hkra galaw ra ai, hpa majaw nga yang, Karai Kasang a mungdan hte grau bung ai majaw re (Compendium of Social Doctrine 63)

Karai Kasang a Mungdan hpe Yesu gaw muk shadung tawng kaba hpe sha-wawm ai matsi hte shabung ai (Mt 13:33) dai gaw shawa hpawng hta Hkristan ni gara hku shamu shamawt ra ai hpe madun ai re [29] Anhte matsing da ra al lam gaw, Shawa tara rapra ai lam langai mi hte sha gaw Nawku Hpung a jahtum na bandung du sai ngu ntsun lu ai.

Tara rapra ai shawa hpawng nga tim, Nawku Hpung gaw shi ra sharawng ai bandung de garai n du ai. Nawku Hpung kaw nna ndau shana ai hkye hkrang la ai lam gaw mungkan ga kaw hpang ai shingsyim masha hpe hkye la ai, shinggyim masha shada kanawn mazum ai hpe galai shai ya ai, shawa a wunma hpe shamai shatsai ya ai.

Hkye hkrang la ai lam gaw mungkan ga na tara rapra ai, shinggyim hkrang a myit mada ai kumla re. Raitim,mare ningnan gaw shinggyim masha ni shakut shaja nna byin wa ai n re. Anhte lu ai atsam hte anhte dang lu ai daram galaw tim, chyoi pra ai mare gaw anhte a mabyin masa de sumsing lamu na yu hkrat wa a (Shingran 21:10).

Jet ai simsa lam gaw Karai Kasang jaw ai kumhpa she re. Moi shawng de na Nawku Hpung gaw Kaning re ai rai ta? Kaga masha ni Jet a Hkristan ni a laklai ai lam hpe gara hku matsing ma ai kun? Shanhte gaw Hkristan ni tsaw ra myit hte shada da daw jau ai hpe mu nna, matsing ma ai. St. Teresa of Calcutta (1910-1997)

Masha gaw nawku jawng sa ai hte sha shi Hkristan re ngu masat la jang shut nga ai, Mawdaw tawn gawk kaw sa tsap ai hte sha nang mawdaw n tai wa ai. Albert Schweitzer (1875-1965) Karai Kasang a tsaw ra ai hpe hkap la nna, Shi a kumhpa rai nga ai dai tsawra ai hte Shi hpe bai nhtang tsaw ra ai gaw, Karai Kasang shawng nnan ndau shana ai mungga hpe hkap la ai rai nhtawm, dai gaw anhte a prat hte anhte a magam bungli ni hta masha ni a kaja na hpe sharawng ai lam, tam sagawn nga ai lam, makawp maga ai lam, chyeju htang nga ai lam madung rai nga ai. Pope Francis, EG 178 30]

Kabu Gara Shiga gaw bawngring garum ai hte langai sha rai nga ai. Bawngring garum ai hte makam masham hkaw matsun ai gaw lata gindun let sa wa ra ai. Nawku daw jau ai hte hkaw matsun ai hte rau, tsaw ra ai - tatut htingbu wa hpe tsaw ra ai gaw, Nawku Hpung a ahkyak ai bungli masum hta na langai mi re.

Lama wa Nawku Hpung gaw masha ni a matsan mayan re ai ngasat ngasa hpe n myit yu ai sha hkaw matsun tik tik rai jang, num, la, shanhte a hkumhkrang hte wenyi, shanhte hkum shagu a alak mi re ai lam ni hte shawa ra kadawn ai hpe hkap la nna shamai shatsai ya ai Yesu hpe ninghkap ali tai wa ai. Dai n re sha, Nawku Hpung gaw shawa bawngring lam hpe chyu n-gun dat ai rai jang, shinggyim masha ni htani htana Karai Kasang hpe nyet kau ai hte bung wa ai.

Hkristu a Hkumhkrang daw shan hku nna, anhte galaw ra ai tara rapra ai shinggyim bawngring lam hpe mung hprai mat wa chye ai. Kabu Gara Shiga a shawa hte seng ai numhtet ga hpe makam masham a numhtet ga kaw nna jahka ai rai jang, Kabu Gara Shiga hpe ga garan ai tai mat na rai nga ai.

Karai Kasang chyu sha shinggyim masha hpe hkye la lu ai. Lai sai tsaban hta America mung kaw Karai Kasang hpe shamat kau ai shaloi, sut masa hkrat sum mat ai sha n-ga, wenyi ni mung sum mat ai. Benedict XVI, 05. 02. 2006

Sinna mungdan ni bawngring wa nga ai mungdan ni hpe garum ya ai hpaji rai ni gaw Karai Kasang hpe makau e tawn da ai hta masha ni hpe Karai Kasang kaw nna tsan gang shangun ai, shanhte hpaji rawng rai dum ai majaw matsan ai mungdan ni gaw shanhte a ga hte maren matsan shangun nga ma ai. Pope Benedict XVI, March 19, 2009

Shinggyim masha ni a tara rapra lam, jet ai ngwipyaw simsa lam hpe n galaw ai rai yang gara hku rai nna, Karai Kasang a tsaw ra ai mungga hpe hkaw tsun na i?.Pope Paul VI. (1897-1978), Evangelii Nuntiandi, (EN 31)

America mung a rit kawp tara hpe ka ai ni kam ai gaw, kyang lailen gaw shawa a nga ngwi pyaw nga pyaw lam rai nna, makam masham hpe n-gun jaw ai gaw kyang lailen hpe kaja shangun ai kaja dik ladat re.

Mungdan rapdaw tara rung ningbaw wa Antonin Scalia tsun shana lai wa sai. (1936-2016), U.S. Supreme Court Justice. Ndai prat na, matsan mayan re masha ni, ruyak shoihpa hkrum ai  ni a kabu hpa lam hte myit mada lam, yawn hkyen lam hte myit ru myit tsang lam ni gaw, Hkristu a hpang hkan nang a n kabu hpa lam hte myit mada lam, yawn hkyen lam hte myit ru myit tsang lam ni rai nga ai.Vatican Council l, GS 1

Nawku Hpung gaw shawa hte seng ai lam ni hta shang lawm lu ai nga tim, Mungdan asuya hte mung masa hpe galai na shangun na gaw Nawku Hpung a lit nrai nga ai. Dai majaw Nawku Hpung gaw shawa hte seng ai mahtai ni hpe n jaw ai. Shi hkum nan mung masa tara n jahkrat ai, raitim, Kabu Gara Shiga hte htap htuk ai tara ni hpe shaleng ya ai.

Wa Sarabyin ni gaw, shanhte a matsun laika (encyclical laika) ni hta e, ahkyak ai tara masa ni hpe tsun da nga ai. Ga shadawn, shabri shabrai ni, madu a arung arai ni hte wuhpung wuhpawng hta tara rapra ai lam nga ra ai ngu ai lam ni hpe tsun ya nga ai. Mung masa hta tatut shang awm na ni gaw Hkristan hpung masha ni rai ma ai. Bai nna, laklai ai shawa hte seng ai  lam ni rai nga ai hpyen yen ni, amu galaw masha ni hpe makawp maga ai magam ni hta Hkristan ni gaw wuhpung wuhpawng hku nna tatut ap nawng nga ma ai.

Uropa mungdan rapdaw salang ni hpe Wa Sarabyin Francis tsun shana ai gaw Meditarian bu htawt masha ni gaw shani shana Uropa dan hkinggau de htawt sa wa nna, ruyak jam jau hkrum let si htum nga ma ai. Dai hpe myit hkrum let jawm garum madi shadaw hkap pang la ra nga ai. Pope Francis, November 25, 2014, addressing the European Parliament

Kommunit ni hpe shanhte la kau jang, ngai hpa n tsun ai, hpa majaw nga jang ngai kommunit n rai n ngai. Shanhte Social Democrat ni hpe la kau jang, ngai hpa n tsun ai, hpa majaw nga jang ngai social democrat n rai n ngai. Shanhte trade unionist ni hpe la kau jang ngai hpa n tsun ai, hpa majaw nga jang, ngai trade unionist n re ai.

Shanhte ngai hpe shamyit kau na matu sa wa jang, kadai mung ngai hpe nmaga ma ai. Nga nna (1892-1984). ning hta nga lai wa sai, Nazi ni hpe ninghkap ai German myu sha Martin Niemoller ngu ai wa tsun shana lai wa sai.

Lachyum gaw mungkan e ti nang a myu sha, tinang a mung masa hpung hta n lawm jang garum shingtau na hkye la na, n myit mat sai ngu mayu ai re. Martin Niemoller (1892-1984)German Evangelical Lutheran theologian and member of the anti-Naziresistance

 Dai majaw nawku hpung a shawa the seng ai sharin shaga lam gaw ndai zawn yak hkak ai ni maga de tsap ya na matu shadum da nga ai.