Simsa Lam A Matu Mai Kaja Ai Laknak

Hpunau ni simsa lam gaw gap ai shaloi majan rai n byin ai ten, majan byin nga ai ten, majan ngut mat ai ten ni hpe lai di ra nga ga ai. Majan rai n byin ai ten gaw, majan byin wa na hkyen nna majan baw ai ten rai nga ai. Hpa majaw majan baw wa ai kun, shada n ju n dawng ai, manawn masham ai dip lu, dip sha ai, tinang sha up sha mayu ai myit rawng nna, majan gasat la na ngu ai myit rawng ai. Amyu kaji dang sha hkrum ai ni mung tinang a asak hpe makawp maga na, tinang a buga myu sha ni hpe makawp maga na nga nna ninghkap majan  shajin da ma ai. Dai hpang gaw ten n lata ai sha majan byin wa sai.

Majan byin ai ten hta, laknak lang ai ni mung, si hkrum ai, hkala hkrum ai. Laknak n lang ai buga masha ni mung, si hkrum ai hkala hkrum ai.Majan ngut mat ai hpang, ya gaw simsa sai, nga pyaw sai ngu galoi mung n tsun lu ai. Majan a majaw si hkrum ai, hkala hkrum ai ni yawng, yawn hkyen myit kaji hkrum nga ai. Majan a majaw  hten za mat ai mare buga, dum nta, rung ginra, tsirung, laika sharin jawng, Nawku jawng, shawa lai sa lam, mahkrai kaji kaba ni yawng hpe grai pu ba let bai gaw gap la ra sai.

Majan ngut ai hpang gaw gap la ai aten gaw grau pyi yak nga ai, hpa majaw nga yang, shani shagu lu na sha na tam sha ra ai. Machyi makaw grau hkrum ai, shawoi tinang galaw ai bungli ni hten za ma ai. Dai majaw matsan chyaren prat kaw du mat wa nna, prat nnan bai gaw gap hpang la ra ai. Grau yak ai gaw, aten galu jam jau hkrum ra sai re. Lani mi, bat mi, shata mi, laning mi hte sha bai sharai la na nloi mat sai. Aten galu shakut mat wa ra sai. Dai ten hta, ma ni hpe jawng shalun na hkum tsun shani shagu asak matut na pyi grai yak mat wa sai. 

Dai majaw majan kaba byin sai nga jang mara n lu ai mung chying sha ni madaw majan dan hpe shaning law law hkam sha ra ma ai. Majan byin nga ai ten hta nlu yup n lu sha ai ten law law nga lai wa sai majaw, machyi makaw ana zinli shang wa ai. Grau nna, asak kaba sai gumgai dingla ni, ma kaji ni, ma hkum re ai ma kanu ni, hprawng hkawm nga ai ten ma shangai ai ma kanu hte ma chyangai ni, asak sum mat ai grai law ai. Majan a majaw lagaw lata hkum hkrang daw hten  mat ai ni nga ai. Shanhte, kan bau bungli galaw na yak sai. Prat tup yu lakawn ra sai. Shanhte hkum hpe shanhte n lu makawp maga la ma ai. Dai majaw ya aten hta hpyen yen ni hpe mai byin ai daram garum shingtau  ai magam galaw ya nga ma ai.

 Majan gaw kadai hta rai tim byin wa chye ai. Raitim Masha sumpum sat nna, masha amyu hpan ting hpe shamyit kau ai (ethnic cleansing) gaw Karai Kasang hte shinggyim masha ntsa shut ai mara kaba rai nga ai. Ndai zawn re ladat lang ai ni hpe mungkan ting jawm ninghkap da nga ai.

Majan a majaw yubak hkrum ai ni (victims of war) ni a jahpan hpe yu dat ai shaloi,

UNHCR, Globan Trend a 2013 ning a jahpan hta mashan wan 51.2 (million) gaw hpyen yen ni rai ma ai. Hpyen yen ni hpe hpan masum garan yu yang: masha wan 16.7 gaw shanhte a buga hpe kau da nna kaga de hprawng hkawm ra ma ai, wan 33.3 gaw buga kata hta nga nna hprawng hkawm ra ma ai. wan 1.2 gaw tinang a daidaw buga hpe kau da nna, mungkan shara shagu hta  shingbyi shara tam nga ma ai. Dai hpyen yen ni hta, Marai lahkawng hta langai gaw ma kaji re. Tsun mayu ai gaw, hpyen yen masha ka-ang hkup gaw, ma kaji ni rai nga ai ngu mayu ai re.

            Mungdan kata hta, hpa lam a majaw rai tim, majan byin wa jang kaga shinggan mungdan   ni sa hparan ya na re ngu nau n mai kam ai. Nau n mai byin ai lam re. Hpa majaw nga yang, ya aten hta mungkan mungdan ni, majan hpe dang lu ai daram jahkring na shayawm na myit hkrum da nga ai. Masha wa a mungdan e sa hparan ya na matu tinang a asak sum hkam nna sa hparan ya na mungdan kadai n nga na re.

     Shingrai 2000 ning na Ngwipyaw simsa n htoi hta, German Saradaw kaba nit sun ai gaw, “ Mungkan mung masa hta adip arip galaw ai hpe koi kau na matu hte madu hkum madu maga lu na matu, maigan na sa hparan na ngu ai gaw n mai byin na re. Masha a tingkyeng myit hpe, shawa hku makawp maga na gaw bungli n byin na re.” nga nna Germany Saradaw ni tsun shana sai.   The German Bishops, A Just Peace, (2000) 150

“  Simsa lam lu la na matu kaja wa ra ahkyak ai laknak ni gaw, kaja ai myit masa, lailen, laknak, mungkan ting masat da ai tara hpe hkan shatup n-gun jaw ya ai laknak – dai laknak ni hta na   ahkyak dik ai laknak gaw, myit hkrum da ai ga shaka ni hpe hkan shatup ai lam re.” nga nna, Wa Srabyin Pawlu VI. 1976 ning na Mungkan simsa nhtoi hta tsun shana lai wa sai.

Pope Paul VI (1897-1978), Mesage for the World Day of Peace 1976

            Hpunau ni ya aten hta, Myanmar mung e gumshen hpyen ni a majaw,Mung shawa wuhpung wu hpawng shagu gaw, machyu pala yamdawng hte galaw ai prat dep laknak ni lu hkra shakut mahkawng da nga ai. Dai laknak ni shaw lang hpang wa saga ai. kaja wa tatut ra ahkyak ai lam mung rai nga ai.

            Ndai machyu pala yamdawng hte galaw ai prat dep sanat laknak ni hpe myit dik hkra lang ngut ai hpang, “ Mai kaja ai myit masa, akyang lailen, laknak, mungkan ting masat da ai tara hpe hkan shatup n-gun jaw ya ai laknak – Kalang mi yaw shada myit hkrum da sai ga shaka ni hpe hkan shatup ai laknak ni hpe bai matut hkrang shapraw saw a ga ngu shana dat n ngai law..”