Simsa lam hte seng nna Mungkan Wunpawng hpung sadi jaw ai lam

Hpunau ni anhte a mungdan hta, anhte ra tim, nra tim, chye madat tim n chye madat tim, mungdan kata manghkang byin nga ai. Manghkang hpe hparan la lu na matu seng ang ai myitsu ningbaw ni grai jawm shakut lai wa sai. Gade jawm shakut tim, majan gaw byin dingyang rai nga ai.

          Mungdan kata masha ni hpe dip sha ai, masha wunawng wuwa sat kau hkrum ai zawn re    hte seng nna hkrit tsang ra jang, Mungkan Wuhpung wuhpawng kaw nna, dai mungdan asuya hpe sadi jaw ai (sh) dam jaw ai lam (sanctions) galaw ma ai, dai gaw grai ahkyak nga ai. Dai sadi jaw ai lam ni gaw adan apra sha rai ra ai.  Sadi jaw ai shaloi, mung masha ni n tsa gara hku hkra nga ai hpe, mungkan wuhpung wuhpawng kaw nna kung kyang ai ni, tut nawng maram yu nga ai.Sadi jaw ai (dam jaw ai) (sanctions) galaw ai a yaw shada ai lam gaw jahkrup jahkrum na matu, ga shaga na matu lam hpaw ya ai rai nga ai.  Dam jaw, Sadi jaw ai lam ni gaw, mung shawa yawng a ntsa tatut hkra machyi ai lam n mai nga ai. Ga shadawn, hpaga yamga hpe pat hkum ai gaw jahkring mi a matu sha rai ra ai, dai pat hkum da ai majaw masha langai pyi n ngam hkra, hkra machyi mat wa na hku n mai galaw ai.    

                   Mungdan n kau mi hta, simsa lam a matu gade bawngban jahkrum yu tim, majan chyu byin wa nga ai.  Up sha mayu nna htim gasat ai majan gaw n kaja dik ai re. Majan byin wa jang uphkang  na ahkang lu ai ni gaw, shanhte a hkum hte mung chying sha ni hpe makawp maga na matu laknak lang na ahkaw ahkang nga ai, lit mung nga ai.

Dai majaw tinang hpe sa htim gasat wa jang mung masha ni hpe makawp maga na matu hpyenla hte laknak nga ra ai.  Mungdan langai a shim lam hte, shanglawt ahkaw ahkang hpe makawp maga na , simsa lam a matu galaw  na rai jang, Hkristan ni mung hpyenla galaw mai nga ai. Rai tim, Ma kaji ni the, asak rai n hpring ai ramma ni hpe hpyenla galaw shangun ai gaw mara re. Shanhte hpyenla galaw ai hpe pyi jahkring kau ya ra ai, dai “ma hpyenla” ni hpe mung shawa wuhpung de bai shaga bang la ra ai.

  Tinang hpe sa htim gasat ai wa hpe ninghkap ai majan hte hkap gasat na lit nga ai. Laknak lang nna, Ninghkap ai majan hta hkan sa ra ai lam ni nga ai. “yawng a matu kaja ai” hpe yu nna daw dan ra ai. Ning hkap gasat ai majan hta, ahkyak ai masat shadang  mali nga nga ai. Dai ni gaw;

1.  Sa htim gasat hkrum ai majaw hten za ai lam ni grai law ai, “ a ten galu gasat hkrum ai,   grai sawng nna laja lana hkrum hkra ai,  kaja wa ta tut nan byin taw nga ai” rai jang ninghkap gasat ra ai.

2.  Htim gasat hkrum ai hpe ninghkap kau na matu kaga lam n nga ai ten, hten za ma ai wa hpe n lu jahkring kau ai ten, Manghkang hparan ai hta simsa ai lam htum mat wa ai ten ni hta, ninghkap majan byin wa lu ai.

3.  Laknak lang nna ninghkap ai majaw hten za mat ai gaw, htim gasat ai majaw hten za mat ai hta grau sawng mat ai lam, n mai galaw ai. Ndai hta masha wunawng wuwa sumpum sat kau lu ai laknak ni nmai lang ai.        

4.  Ninghkap gasat ai hta awng dang wa na masa nga ra ai. Ndai lam 4 gaw, tinang hpe sa htim gasat hkrum ai shaloi, laknak hte ninghkap gasat ai shaloi, hkan lang ra ai masat tara ni rai nga ai.

 Hpu nau ni, majan hte seng nna, tsun shadum ai matsun maroi ga ni law law nga nga ai. Dai hta e, (1936 ning hta nga lai wa sai German mahkawn shalat  ninghkring wa Arno Lustiger ngu ai wa tsun ai gaw,   “Arab mungdan ni laknak jahkrat jang, majan ngu ai galoi mung n nga na sai. Raitim, Israela myu sha ni laknak jahkrat jang, mungkan ga kaw Israela mungdan ngu ai mat mat na re.” nga nna tsun da ai.

                   Lachyum gaw Arab mungdan ni gaw kaga mungdan ni hpe up sha mayu ai majaw  sa htim gasat ai law ma ai. Raitim,  Israel ni gaw, shanhte a mungdan hpe kaga mung dan ni dang la mayu ma ai majaw, sa htim gasat ai chyu hkrum sha ma ai, dai majaw shanhte mungdan hpe makawp maga na matu Israel myu sha ni galoi mung ninghkap majan gasat ra ma ai ngu mayu ai re.

     (1911-1991), hta nga lai wa sai Swissiland myu sha Laika ka Sara wa Max Frisch tsun da ai gaw, “Majan a majaw lu la sai ngu ai hpa n nga ai, bai nna  majan n lawm ai sha, grau kaja ai hpe  lu la sai ngu ai mung hpa n nga ai”. nga nna tsun ai.

 Hpunau ni, Sara Max Frisch a matsun maroi ga gaw, hpa lachyum hpe tsun mayu ai kun  anhte, manang shada jawm bawngban nna mahtai tam la yu ga ngu shana dat n ngai law.

By: Mama Kaba Sylvia Lahpai Seng Tawng