Si Mani Tsawm Htap Ai Htunghking Lai Masa Ni Hpe Jahten Kau Ya Chye Ai Myit Jasat Ni

Mungkan shara magup hta mu mada mai ai htunghking a rawn alai ni hpe jahten chye ai myit sat lawat myit masa ni hta “Racism” ngu ai Amyu kaba tai nna kaga amyu kaji ni hpe ka-up shamyit kau mayu ai myit jasat bai “Ethnocentricism” ai tinang a amyu htunghking ni hpe chye sha madung da mayu ai myit masa myit jasat ni rai nga ai.

Grau nna amyu baw sang kaji ni shanu nga pra ai ginra hta, ndai zawn myit jasat, myit masa ni mu mada lu nga ai.

Amyu kaba tai nna, kaga Amyu kaji ni hpe ka-up shamyit kau mayu ai myit jasat kau mayu ai myit jasat ngu ai gaw, htunghking ningli hku nna mung, Amyu mying hku nna mung, kaga masha ni a htunghking hta grau nna hkikhkam ai, tsawm grau ai ngu nna hkam la ai myhit jasat rai nga ai.

Ndai zawn re ai myit jasat gaw, amyu rusai ginhka ai, shan hpraw shan chyang nsam hta hkan nna garan ginhka dip sha ai Amyu kaji ni a ahkaw ahkang ni hpe dip kamyet da ya ai n dai zawn re ai n tara masa ni hpe byin pru shangun ai rai nga ai.

N dai racsism ngu ai Amyu Kaba myit jasat ngu ai a lachyum madung gaw, htauli htaula myit n rawng ai myi di na hpang n ju n dawng lam, manawn masham ai lam, lachyen ginhka ai lam ngu ai lachyum rai nga ai. Tinang amyu sha htunghking lailen maka kumla ni chyu sha, grau reng ai ngu myit la yin la nna, nbung ai kaga masha ni a htunghking lailen ni gaw, manu grit ai ngu mu madat let yu kaji let shagrit kau ya mayu ai myit jasat nan rai nga ai.

Dai ni na prat hta Amyu kaba myit jasat hte tinang a htunghking ningli lam ni hpe chyu sha, madung da mayu ai myit jasat myit masa lam ni a majaw, mungkan shara magup hta, sut masa mung masa, shinggyim nga sat nga sa lam ni hta, shada da lachyen ginhka nna kanawn mazum ai lam ni byin pru shangun nga ai rai nga ai. Amyu bawsang kaji ni a ahkaw ahkang ni hpe dip kamyet da ya nna, tinang a amyu kaba a n-gun hte kaji ai ni hpe shamyit mayu shamat kau mayu ai myit jasat ni hpe jai lang wa ma ai. Amyu bawsang kaji ni a htunghking maka kumla ni hpe shaleng shadan dan na ahkaw ahkang ni hpe njaw, Amyu kaji ni a Ga, Laili laika ni hpe sharin hka ja na matu pat shingdang, Media ngu ai shinggyim matut mahkai ai lam yan hkan hta mung Amyu kaji ni a htunghking laili laika hte seng nna, tsun hpaw shabra na matu ahkaw ahkang n jaw ai sha dip kamyet da ai lam ni hpe mu lu chye nga ga ai.

Ndai myit jasat gaw, “Ethnic  annihilation” ngu ai kaga amyu kaji ni mat mat wa hkra, shamyit shatsai kau ai myit jasat nan rai nga ai. Ndai myit jasat hte sha, Nazi myit jasat, hpyetsit Mung masa myit jasat ni hte kaga gasat gala byin shangun lu ai majan sai rawt gumshen ai ladat masa ni nga wa ai. Ndai zawn re ai gumshen ai Mung masa ladat ni a majaw, Amyu kaji shamyit masing hte kaga lam magup hku nna ahkaw ahkang ni hpe pat shingdang adip arip di ai shan hte a dum nta arung arai ni hpe kashun la ya ai jahten kau ya ai sat sharu ai magam lam ni hpe tawt lai wa ma ai rai nga ai.

Ndai myit jasat gaw masha shagu hta maren mara re ai shinggyim sari hte nga nga ai ngu ai lam hpe ningdau kau ai, shinggyim masha a asak hkrung nga lu ra ai ngu ai ahkaw ahkang masha shagu hta maren mara ahkaw ahkang nga ra ai ngu ai lam ma hkra hpe mung ningdang kau ya ai ngu ai myit jasat rai nga ai.

Kaga masha ni ngu ai gaw grit ai ni, nem ai madang re ai masha ni ngu masat kau nna,ladat amyu myu shaw let kaga amyu kaji ni hpe kanawng sit shapraw kau lu ai myit jasat myit masa rai nga ai. Nhkru dik ai jahten shaja lai ladat ni lang nna tara tawt lai ai lam ni mung galaw wa chye ma ai.Simsa ai hte rau hpawng rau de nga pra lu na matu, ra ai myit masa rai nga ai shada da kam hpa hkat ai ngu ai mai kaja ai myit masa ni hpe jahten sharun kau ya ai mung ndai amyu kaba myit jasat nan rai nga ai.

Amyu kaba myit jasat gaw shinggyim wuhpung wuhpawng a myit masa hte mung ninghtan shai nga ai. Karai Kasang a yawsing yaw shada ai lam ni rai nga ai, “shinggyim masha yawng gaw kun dinghku  langai sha re”ngu ai ningmu masa hte mung, ninghtan shai ai myit masa rai nga ai majaw, Karai Kasang hpe shut hpyit tawt lai ai mara nan mung rai nga ai.

Ndai zawn re ai amyu kaba myit jasat ni nga nga ai majaw, hkrit tsang myit ni, n ju ndawng lam ni matai htang hkat mayu ai myit masa ni hte, rawt malan mayu ai myit masa ni hpe byin pru shangun lu nga ai. Amyu bawsang ni law nga pra shanu nga ai Mungdan ni hta, rawt malan kasu kabrawng ai lam ni hte shanglawt mayu ai myit masa ni hpe grau nna ja wa shangun lu nga ai. Tsa ban hte ru nna na ai majan ni mung byin pru shangun lu nga ai.  Ndai zawn re ai amyu kaba myit jasat gaw shinggyim wuhpung wuhpawng a myit masa hte mung ninghtan shai nga ai. Karai Kasang a yawsing yaw shada ai lam ni rai nga ai, “shinggyim masha yawng gaw kun dinghku  langai sha re”ngu ai ningmu masa hte mung, ninghtan shai ai myit masa rai nga ai majaw, Karai Kasang hpe shut hpyit tawt lai ai mara nan mung rai nga ai.

Nu Wa Hpu Nau ni, Htunghking ningli ngu ai gaw, masha langai, Amyu bawsang langai, Mungdan langai a matu ahkyak nga ai. Htunghking ningli hku nna sha, tinang a sak hkrung nga pra ai masa rawt jat galu kaba wa ai masa, ya ya byin nga ai prat masa ni hpe shaleng ya ai rai nga ai. Htunghking ningli ngu ai gaw, shinggyim masha a prat hte rau rai nga ai majaw shinggyim prat hte htunhgking ningli ngu ai hpe gara ginhka kau nmai nga mali ai.Dai re majaw “shinggyim a hkaw ahkang ngu ai hta, masha amyu baw shagu a htunghking ningli ni hpe hkungga manu shadan ya ai hte, dai shan hte a htunghking ningli lam ni hpe ndut ndang shaleng shapraw lu na ahkaw ahkang ni mung jaw ya ra ai” nga nna tsun matsun da ai lam mung nga nga ai.

Amyu baw sang ni law law shanu nga ai Mungdan nkau ni hta, grau law ai Amyu bawsang ni a htunghking ningli ni hpe sha, shaleng ai lam ni galaw nna, kaga bawsang kaji ni a htunghking ningli lam hte seng nna shaleng shapraw lu na ahkaw ahkang ni hpe ningdang kau ya ai lam ni galaw chye ma ai. Amyu baw sang kaji ni a laili laika, tsun shaga ai ga, htunghking lailen ni hpe ka shapraw dip shabra ai lam ni galaw na matu pat shingdang ai lam ni , galaw chye ma ai.

Kadun ai hku tsun ga nga yang, Amyu kaba ni ka-up mayu shamyit kau ai hpe Amyu bawsang kaji ni hkrum kadup chye ma ai ngu ai lam rai nga ai. Ndai zawn re galaw ai gaw, Amyu bawsang kaji ni hpe jahten shamyit kau ai lam ni nan rai nga ai. Shan hte a Labau ngu ai n nga wa ai, Laili laika ngu ai nnga wa ai, htunghking lai len ni mat mat wa ai masa gaw  dai amyu hkoi mat wa ai masa nan rai nga sai rai nga ai.

Dai re majaw, tsawra ai Nu Wa hpu nau ni, tinang a htunghking ningli lam ni hpe manu shadan tsawra makawp maga chye ai Amyu bawsang ni hku nna Tinang a amyu sha ni hpe makawp maga ai kaw nna majan ni byin pru wa ai mung rai nga ai.

Ref:                    Wa Sarabyin a matsun laika

Ga gale :  Fr.Dr.Bernard Dashi Tang Ji

Lamang Shapoi : Thomas