Mungkan mungdan ni Simsa wa na matu Kahtawlik Hkristan Nawku Hpung hku nna gara hku shang lawm nga ai kun

Mungkan wuhpung wuhpawng ni hta Wa Sarabyin Rung hpa matut mahkai lam nga a ta?

Hpa majaw Sarabyin rung (Holy See) gaw mungkan wunpawng hpung (UN) hta tang tup malawm n re sha “maram yu ai wa” (observer) sha rai a ni?

Sarabyin rung (Holy See) tang tup malawm re ai kaga wuhpung wuhpawng ni nga a ni?

  Wa Sarabyin rung (Holy See) gaw mungdan 180 jan hte dat kasa tawn da nna matut mahkai nga ai. Simsa lam byin na matu, simsa lam hpe makawp maga na matu, Nawku Hpung dang lu ai daram shang lawm shakut nga ai. Shinggyim masha a ahkaw ahkang ni rai nga ai, makam masham hte seng ai ahkaw ahkang lam, masha a asak aprat hpe makawp maga ai lam, sinat laknak n tawn da na lam, sut masa hte shawa bawng ring rawt jat na lam, simsa ai hte rau nga lu na lam ni hta Nawku hpung shang lawm bawngban ya ai. Manghkang byin nga ai mungdan ni de dat kasa ni hpe shangun nna hparan garum ya ai ten mung nga lai wa sai. Ga shadawn American gumsan magam wa, John F. Kennedy hte Soviet Russia Communist Party, yan a lapran e Wa Sarabyin Yawhan XXIII hku nna, byin nga ai manghkang hpe rau jahkrum la lu na matu shang hparan ya lai wa sai. 1961 hta Cuba mungdan kaw byin ai majan manghkang hpe shang hparan lawm sai.    

Mozambique mungdan hta, 16 ning tup mungdan kata majan byin ai hpe lu jahkring kau ya ai. Ndai mabyin ni hta Nawku hpung shang hparan ya lai wa sai.

          (HOLY SEE) ngu ai Sarabyin Rung gaw, (Latin ga hku Sancta Sedes) ngu nna, Kahtawlik Nawku Hpung a npawt daju dap langai rai mi nga ai. Dai hta Wa Sarabyin rung Curia a mying hte, asuya hte n seng ai ahkaw ahkang hpe lu da nna, mung masa hta shamu shamawt shang lawm ai rai nga ai. Sarabyin Rung (Holy See) gaw mungkan Mungdan 180 de Sumtsan salang dat kasa tawn da nna asuya n re ai wuhpung wuhpawng ni hte matut mahkai nga ai.

          (Holy See) Wa Sarabyin Rung gaw, mungkan wuhpung wuhpawng law law hpe dingrin maram yu ai wa (permanent observer) rai nga ai. Mungkan Wunpawng Hpung (  United Nation hta, 1964 ning kaw nna shang lawm sai.) UN a magam ni rai nga ai malu masha hte hkai rem hpung (FAO, rung hta 1948 ning kaw nna shang lawm sai.), UNESCO  mungkan wunpawng hpung hte seng ai hpaji dap, hpungtang hpaji hte htunghking dap ni hte 1951 ning kaw nna rau magam gun hpai nga ai), Mungkan Hpaga Yamga hpung [World Trade Organization] (WTO) hte Uropa Kongsi (European Council). Ni hte mung ding yang matut mahkai nga ai. Mungkan Wunpawng Hpung hpe 2004 hta bai gram lajang ai hta e, Holy See  Sarabyin rung gaw dam lada ai hku shang lawm nga ai, shang lawm na ahkaw ahkang jaw da nga ai.

Wasarabyin  Yawhan Pawlu II, 2005 ning January 10 ya shani tsun shana ai hta,

Kahtawlik Nawku Hpung gaw mungkan ting hte seng ai Nawku hpung rai nga ai hte maren anhte a prat na amyu shayi, shadang sha ni ngwi pyaw simsa let asak hkrung hkawm sa lu na matu shakut shaja nga ai hta shang lawm nga ai. Shara shagu na mung chying sha ni a shawng lam a matu myit tsang nga ai hta, nanhte myit su du salang ni hpe kam ai, hpa majaw nga jang, nanhte sumtsan salang ni a bungli gaw , lamu ga jarit ni hpe lai di kau da nna masha amyu baw shagu hte asuya ni hpe si mani ai hku, lata gindun na hpe ra sharawng nga ai. nga nna Wa Sarabyin Yawhan Pawlu II tsun shana lai wa sai.

 (Holy See) Sarabyin rung gaw mungkan wunpawng hpung (UN) hta    “maram yu ai wa” (observer) hku nna sha, shang lawm nga ai.Hpa majaw nga jang, 

Sarabyin rung (Holy See) gaw mung masa lapran lam hta ndut ndang hkan sa mayu ai majaw re. Tang tup malawm rai jang, mung masa, hpyen masa hte sut masa hta tatut hkan sa ra na re. Mung masa hte seng ai ra lata lam ni, majan gasat ai lam ni hta shang lawm ra na re, Sarabyin rung (Holy See) hta majan gasat ai ni, hpyen masa hte sut masa ta tut galaw ai ni n nga ai, n mai byin ai; ten tup malawm rai jang, sumtsan ladat shang hparan ai lam ni hpe mung n mai galaw mat na rai nga ai.                    

           Wa Sarabyin   Benedict XVI, (16) 2008 ning April 18 ya shani, Mungkan Wunpawng hpung hpe munggga shaga ai hta, 

Mungkan Wunpawng hpung hku nna, mungkan ting ra sharawng ai bandung ni hte bung pre hkra n lu galaw ya tim, yawng a matu kaja ai npawt nhpang tara ni hpe gaw, woi awn hkan galaw ya nga ai. Mungkan Wunpawng Hpung hpe gaw gap ai tara ni hta – simsa lam hpe ra sharawng ai, tara rap ra ai hpe tam ai, shinggyim masha a sari sadang hpe hkungga ai, masha hpe garum ningtum ai hta lata gindun ai, ndai lam ni gaw shinggyim masha yawng a myit masin hta ra sharawng ai lam ni rai nga ai. Ti nang ra ai lam ni hpe hpaw tsun dan ai,  mungdan ni shada da matut mahkai lam ni hpe madi shadaw ya ai hku nna garum ya nga ma ai   nga nna tsun lai wa sai.

 Hpunau ni mungkan ngwi pyaw simsa wan a matu, Kahtawlik Hkristan Nawku hpung sha n ga, Nawku hpung shagu, makam masham hpung shagu kaw nna, dang dep ai made ap nawng shang lawm nga ai hpe ta tut mu lu ga ai. Myanmar mungdan hte mungkan ting hta simsa lam lawan lu la u ga law.

By:Mama Kaba Sylvia Lahpai Seng Tawng