(10) Ning Laman Vatican Kaw Magam Gun Myu Shayi Ni Law Jat Wa

Lai wa sai (10) laman, Vatican kaw magam gun ai myu shayi 1,165 rai wa sai rai nna, myu shayi magam gun masha law jat wa ai lam, March 8, bat masum ya shani, Vatican Shiga Dap kawn ndau ma ai.

Shawng de gaw Vatican hta myu shayi ni lit magam gun ai n nga lai wa ai re lam chye lu ai.

Myu shayi ni Vatican kaw hpa-awn lit magam shara ni hta shang lawm magam gun ap nawng lu ai gaw Wa Sarabyin Francis a lakhtak kaw grau grau rawt wa ai rai nga ai.

Wa Sarabyin Francis Vatican Rung kaw lit magam gun hpang ai shaning, 2013 aten hta gaw Vatican kaw magam gun ai myu shayi 846 rai nga ai. Shi a lakhtak (10) ning laman hta gaw 1,165 de rawt jat wa ai.  Vatican kaw magam gun myu shayi tsa lam shadang 19.2% kaw na 23.4% de rawt jat wa ai. Ndai gaw Holy See hte Vatican City State, rau magam gun ai hta rawt jat wa ai rai nga ai.

Vatican kaw magam gun na ndau da hkrum sai ni a jahpan hte rai yang grau pyi naw law nga ai lam chye lu ai. Dai jahpan hte rai yang gaw tsa lam shadang 19.3% kaw na 26.1% de rawt jat wa sana re lam chye lu ai.

Holy See hta bungli galaw ai masha marai mali (4) hta myu shayi langai (1) lawm nga ai. Magam gun yawng 3,114 hta na 812 gaw myu shayi ni rai ma ai.

Vatican kaw magam gun ai myu shayi ni tsaw ai magam lit ni hta mung magam gun nga ma ai lam chye lu ai. Daw dan ra ai lit magam hta lawm ai, Secretary madang nga ai myu shayi, Secretary a npu grit ai kaw galaw ai myu shayi hte kaga ahkyak ai lit magam gun ai myu shayi ni law law rai ma ai.

Wa Sarabyin Francis hkum nan 2021 shaning hta myu shayi langai, Alessandra Semrilli, Italy Sasana Ma Ma hpe Secretary lit magam ap jaw hpang lai wa ai rai nga ai.

Labau hpe sagawn yu yang, ahkyak ai Curia Rung ni hta myu shayi ni magam gun na matu lit shatsam hpang ai gaw Sarabyin Paul VI re lam chye lu ai. Shi Sarabyin tai wa ai shaning lit shatsam hkrum ai Australia myu shayi, Rosemarie Goldie gaw Pontifical Council kaw 1967 -1976 laman, vice-secretary magam gun marai lahkawng hta na langai re ai lam chye lu ai.

Dai hpang shaning grai na jang she, Sarabyin John Paul II, 2004 shaning hta, myu shayi, Ma Ma Enrica Rosanna hpe Congregation for Religious kaw secretary a npu tsang lit magam hpe bai ap jaw lai ai lam chye lu ai.

Wa Sarabyin Francis a lakhtak hta gaw myu shayi ni hpe hpa-awn lit tsang madang kaw shatsam sa wa nga ai rai nga ai. Tsa shadang manga (5%) a npu madang re ai myu shayi ni Curia Rung a hpa-awn lit magam shara ni hta magam gun nga masai raitim, Curia Rung hta daw dan lu ai ahkaw ahkang kaba ai tsaw dik shara kaw gaw myu shayi ni n lawm shi ma ai lam chye lu ai.

Raitimung, 2022 shaning hta, Wa Sarabyin Francis jahkrat da ai Curia Rung hte seng nna gram shatsawm sa wa ai kaw, myu shayi ni hpe dicasteries ni hta ahkaw ahkang kaba lit kaba ai magam shara ni ap jaw wa na re lam lawm nga ai. Ndai daw dan lu ai ahkaw ahkang kaba ai shara ni gaw Cardinal ni hte Saradaw kaba (archbishop) ni a matu laksan san da ai ahkaw ahkang lu shara ni rai nga ai.

Lai wa sai shaning a December shata, Wa Sarabyin hte hkrum shaga ai interview lamang hta, Shi gaw, "du na lahkawng ning daram aten hta myu shayi ni hpe daw dan ahkaw ahkang kaba ai shara hpe ap jaw sa wa na yaw shada da ai lam tsun da ai.

Kahtawlik Nawku Hpung kata, "the Holy See" Rung a laksan Rung langai hku nna Nawku Hpung hpe up hkang ai  "The Vatican City State" Rung hta magam gun na matu myu shayi lahkawng hpe, ndai (10) ning laman hta, Wa Sarabyin lit shatsam da lai wa sai rai nga ai: 2016 shaning hta, Barbara Jatta, director of the Vatican Museums, hte 2022 shaning hta Ma Ma Raffaella Petrini, secretary general of the Governatorate, yan rai ma ai. Vatican Museums ngu ai Vatican Madun Htingnu hta hpung masha ni hpe mung lit shatsam ai rai nna, Italy masha, Ma Ma gaw dai madun htingnu hpe Saradaw a malai yu reng nga ai rai nga ai.

Sarabyin Francis a lakhtak hta, Vatican State kaw magam gun ai myu shayi tsa shadang (19) ram rai ma ai lam chye lu ai.

Wa Sarabyin Francis gaw, Vatican kaw, myu shayi ningbaw shara hpe jaw ai lam ni galaw nna, shanhte hpe Vatican kaw influence nga ai shara ni hta mung lit shatsam ya ai. Ndai lam hte seng nna shi a laika "Let us Dream" ngu ai laika buk hta ka shalawm da ai.

Lai wa sai Vatican labau hta, Vatican na Congregations hta lawm ai Cardinal ni hte Saradaw nkau ni sha ra lata maisau pa bang mai ai rai nga ai. Shanhte gaw Nawku hpung kata "prefects" malawm ni hte amu madu "secretary" ni rai ma ai.

Council for the Economy hta malawm 15 rai ma ai rai nna, shanhte gaw Cardinal (8) hte hpung masha ni hta na marai 7 rai ma ai rai nna shanhte hta 6 gaw myu shayi ni rai ma ai.

2022 shaning hta, Wa Sarabyin Francis gaw, Discaster for Bishops malawm ni shatsam ai hta Sasana Ma Ma lahkawng hte myu shayi hpung masha langai hpe shatsam da lai wa ai.

Shanhte gaw Saradaw lata ai hta sawk sagawn bawng ban, nna Sarabyin Rung de tang madun ai ni rai ma ai.

Ya na zawn, Wa Sarabyin Francis woi galaw ai gaw Kahtawlik Nawku Hpung ting a ginjaw rai nga ai Rome na Vatican gaw Nawku Hpung ting a kasi kamang hte kamhpa shara, hkungga manu shadan hpa tai na yaw shada ai re lam chye lu ai.

 

By Fr. Patrick Gawmaw Hkawng Yae

Add new comment

5 + 5 =