Ma-un Ntsin A Hkamja Lam Akyu Ni

Ya na zawn kahtet la ai ginhtawng ta aten hta a katsi dwi dwi nga nna kraw katsi pyaw, lu mu la ai ma-un ntsin a hkamja lam akyu hte seng nna sawk sagawn hkaja da lu ai hpe kalang mi bai garan kachyan ya mayu ai.Ginhtawng ta du shang taw sai hte rau jan kahtet ai ten rai nga ai majaw shani hkan a katsi nga ai ntsin lu mayu ai gaw nang ngai yawng rai nga na ga ai.Katsi pyaw ai lu hpa ntsin ni law law nga ai hta na shingra nam chying rawng nna hkamja lam hte mung htuk ai ntsin gaw garai nkung ai  ma-un si hkalung hta na lu ai ma-un ntsin rai nga ai.

Ma-un si hkalung hta na ntsin gaw hka dat tsa shadang 94% hte sau dat loi mi sha rawng ai re majaw hkamja lam a matu lu ya na kaja ai ntsin hta lawm nga ai.Kung sai ma-un si hta na rin shup la ai ma-un chyu ntsin hta gaw hka dat tsa shadang 50%  sha rawng ai hte sau dat grai law rawng ai re majaw hkamja lam a matu grai law sha na nhkrak ai hta bai lawm taw nga ai hpe anhte atsawm ginhka la chye na ra ga ai.Dai majaw ma-un si ntsin hkrai rai tim pyi kung sai ma-un si ntsin htan naw tsit hkalung ai ma-un si hta na ntsin gaw lu sha n gun dat mung grau law rawng nga ai hte hkamja lam a matu lu ya na kaja ai ntsin rai nga ai.

Ma-un ntsin a hkamja lam akyu hte seng nna hka ja mat wa yu ai shaloi ma-un ntsin hta hkum hkrang hkamja lam hpe akyu jaw ai antioxidant,amino acid,enzyme, fiber,vitamin B,vitamin C,hpri dat,zinc dat,protein dat, magnesium,potassium,sodium,calcium dat ni rawng ai lam chye lu ai.Ma-un ntsin hta grai law rawng ai antioxidant dat ni gaw hkum hkrang hpe jahten shaza ya taw ai,cell kaja ni hpe nru nra byin hkra dingbai dingna jaw taw ai free radicals ni hpe hkum hkrang machyi hkra hkrum ai lam nbyin hkra makawp maga ya na ra ai.Antioxidant ni a majaw hkum hkrang hpum shayawm ai hta mung,sin ana ni hpe gasat ya ai hta mung garum ya lu nga ai.

Jitdwi ana lu ai masha ni a matu kaja ai – ma-un ntsin gaw dwi ai nam chyim rawng ai rai tim shi a shingra dwi ai dat gaw sai kata na jumdwi dat shadang hpe shayawm kau ya lu ai atsam nga ai re majaw jitdwi ana lu ai masha ni hte htuk ai ntsin rai nga ai.

Salum hkamja lam hpe garum ya lu ai – ma-un ntsin gaw cholesterol hte sau dat kaji kajaw sha rawng ai re majaw salum hkamja lam a matu kaja ai.Hkum hkrang hpe akyu njaw ai n kaja ai cholesterol (LDL) hpe shayawm kau ya lu nna akyu jaw ai cholesterol ( HDL ) hpe sharawt ya ai majaw salum ana byin shangun ai kaw na shayawm kau ya lu ai.Ma-un ntsin gaw sai lam lasa ni hta maza atawng apa ni majaw rawng ai lam shayawm kau ya lu ai majaw a kajawng sha salum gumlawt hkring mat ai,hkum katsing si ana byin lu ai kaw na mung makawp maga shayawm kau ya lu ai.Dai majaw ma-un ntsin gaw salum ana sha n-ga sin hta sau shajan ga-up rawng ai lam nbyin hkra mung makawp maga ya lu ai.

Sai rawt shadang hpe shayawm ya lu ai – Ma-un ntsin hta vitamin C,potassium hte magnesium dat ni rawng ai re majaw sai rawt ana lu ai masha ni a matu lu ya na kaja ai namsi ntsin rai nga ai.

Hkum chying n gun hpe sharawt ya lu ai – ma-un ntsin hta rawng ai lu sha n-gun dat ni a majaw hkum chying n gun hpe sharawt ya lu ai.Ma-un ntsin hta rawng ai cytokinin ngu shamying ai homore dat myu mi gaw masha a hkum gawng hpe hkalung tsawm htap shangun lu ai,bacteria hte cancer ana ni hpe ning hkap gasat ya lu ai atsam mung rawng ai.

Jit sa,hka hkaw kaja ai – ma-un si ntsin gaw shingra hka hkaw kaja tsi langai rai nga ai.Jit sa hka hkaw kaja ai majaw hkum hkrang kata na gung maza mala ni hpe shapraw jasan kau ya ai.Jit sa lam hta ana kanu shang ai kaw na mung makawp maga ya lu ai.

Ma-un si ntsin lu yang sadi ra na lam ni – nam si,nam si tum ni hte dat nhtuk ai masha ni gaw ma-un ntsin hpe nlu yang kaja ai.Ma-un ntsin gaw masha nkau mi hpe shat kan machyi ai hte kan nbung ju machyi ai lam byin shangun chye ai.Hkamja lam hpe akyu jaw ai ntsin re nga tim grai law lu ai rai jang gaw nbung machyi ai,kan kata nga npyaw ai lam ni bai byin wa chye nga ai majaw shadawn sharam rai nna lu chye na gaw ra nga ai.Shingrai tsawra ai shiga madat nu wa hpunau ni yawng ginhtawng ta aten hta grau nna lu mu la nga ai ma-un si hkalung ntsin hpe lu nna hkum hkrang,myit masin ngwi pyaw hkam kaja ai akyu hpe hkam la nga ga law.

Lamang tang madun ai - Julia Ja Ing