Shagrang A Hkam Kaja Lam Akyu

Gai Byek ngu nna mung shamying ai shagrang gaw anhte wunpawng myusha ni a  matu shat mai lu sha kaja langai mung rai nga ai. Shagrang hpe Miwa Mungdan, Java, India Mungdan ni hta mungding tsi langai mi hku nna mung, si mai si maw hku nna mung, hpaga yunga hku nna mung hkai sha ma ai lam chye lu ai. Miwa myusha ni gaw shagrang hpe kan machyi ai mang hkang, sai tsaw ana, wa machyi ai, shat rin ai jahkri ntsa de bai nhtang lung ai mang hkang, lami laman hkri hkraw katsut machyi ai, jahkru ai hte bum machyi ana ni hpe tsi ai hta Miwa ni a mungding tsi langai mi hku nna akyu jashawn jai lang nga ma ai re. Philippines mungdan masha ni gaw shagrang pawt hpe shadu jahkyet la nna  lu ai ntsin hpe baw sin ana, baw machyi ana, shat rin jahkri ntsa de bai n htang lung ai mang hkang hte hka li byin nna kashung gari ai lam ni hta Philippino mungding tsi langai mi hku nna akyu jashawn jai lang nga ma ai lam chye lu ai.

Malysia mungdan masha ni gaw shagrang hpe jahkru ai hte shat kan machyi ai, nbung ju machyi ai mang hkang ni hta akyu jashawn jai lang ai. Dai sha n-ga shagrang a hkam kaja lam akyu ni hpe bai matut tsun ga nga yang shagrang gaw shat kan hpe hkam kaja shangun ai, machyi shanem ya ai, wa latung sha nna wa machyi ai rai yang shagrang hpe maya nna minute ( 5 – 15 ) na hkra ma-um da ya jang hkyamsa mai tsai lu ai lam chye lu ai. Bai nna shagrang hpe lagat ntsin ajet hte gayau sha yang yu hkraw galim jahkru ai lam mai tsai lu ai. Sinda machyi nna n sa sa n pyaw ai, yu hkraw n san ai, mahka chyat ai hpe mung shamai shatsai ya lu ai.

Shagrang a pu hte lap mung tsi kaja tai nga ai. Amyu shayi ni chyu hta shan gumdin lapau rawng nna bum machyi yang shagrang lap, pu hte shagrang pawt ni hpe rin la nna chyu hta chya shakap da ya jang katsut machyi ai lam lawan dik ai hku mai tsai hkyamsa wa lu nna bum ai lam hpe lawan sip shangun ai lam chye lu ai.

Ladi sai pru ai ten hte katsi shalawt nna waw waw ai aten hta shagrang lap hpe wan hta jahkring mi gan galip la nna kahtan hta shakap ya ai rai yang mai tsai hkyamsa lu ai. Bai nna shagrang shadu da ai ntsin hte baw hkrut ya ai rai yang kara raw ai, pung saw law ai mang hkang ni hpe shamai ya lu ai. Shagrang a manam pyaw ai sama gaw masha a myit hkiba lit li lam hpe shayawm ya nna myit hkamja lam sha n-ga kaga hkum hkrang hkamja lam hpe mung jaw ya lu ai tsi kaba langai rai nga ai.

Sai n ngap hkraw ai ningma katsing hprap hprap ni hte matswi rawng nna bum hpye ai ana ni hta mung shagrang hpe katsing htu adep nna sumpan hte hkang gayawp da ya yang grai mai tsai lawan ai. Yu hkraw machyi jahkru yang shagrang lap hpe maya sha ya mai ai.

Gala amyu ni gaw ma shangai hkyen ai aten hta ma shangai loi na matu myen htara ntsin, shanam ntsin loi mi hte gai byek ntsin loi mi ndai hpan masum hpe gayau nna lu ya ma ai. Lami laman hkri hkraw kang machyi ai rai yang shagrang hpe htu mani la nhtawm machyi ai shara hta shakap tawn nna sumpan hte lana mi hkayawp nna yup yang hpang jahpawt asan nga mai tsai wa lu ai.

Shagrang a hkamja lam akyu ni hpe matut tsun ga nga yang shagrang gaw hkum hkrang n-gun lagaw hpe shaja ya ai, Tibet amyu hte Japan amyu ni gaw shagrang hpe shana yup wa na mahka lata yung nu mi daram hpe hka gawm mi hte shadu nna lu yang shani ting na puba ai, tsu ai lam ni yawng asan sha hkoi mat nna grai yup pyaw shangun ai hte hpang jahpawt rawt wa yang baw hte myit masin hkum hkrang yawng asan sha nga nna nga pyaw ai akyu hpe lu la ai nga nna tsun da ma ai. Shagrang hta nbung hpe dang lu ai Carminative property nga ai re majaw shat lu sha sha mayu ai myit hpe mung shalaw ya nga ai. Shagrang gaw anhte a hkum hkrang hta shagri ntsin galaw shapraw ai hpe n gun jaw ai tsi langai mi mung rai nga ai. Ndai shagri gaw sha bang dat ai lu sha kaw nna lu sha n gun dat ni hpe chyup la nhtawm n kaja ai cholesterol ni hpe jen jasan kau ya ai magam bungli hpe galaw ya taw ai re. Dai majaw anhte a shagri hkamja lam hpe gai byek hte gawn lajang la mai nga ai.

Bai shagrang gaw hkum chying n gun hpe shaja ya nna an-ti oxidant dat hpring hkra rawng ai majaw cancer mawng ana hpe mung makawp ning hkap ya lu ai shingra tsi mawan lu sha rai nga ai. Grai jahkru ai ma ni hpe rai yang shagrang pawt hpe atsawm shawng katsin kau nna, hpyi hkut kau, adep mani kau nhtawm sumpan asan re ai hte ntsin hpe shup jen la nna dai ntsin hta lwi hkri si ntsin hte lagat ntsin kachyi mi bang rai mai tsai hkyamsa ai aten du hkra lani mi 3 lang man man jaw lu ya jang mai tsai wa lu ai. Lasaw lasa gayaw kashin kau ai rai yang shagrang hpe n-gu katsing hte rau htu mani la nna gayaw kashin la ai shara hta shakap nna sumpan hte lana mi hkayawp da ya jang hpang jahpawt mai tsai hkyamsa wa lu ai lam chye lu ai.

Tsawra ai shiga madat nu wa hpu nau ni Shagrang gaw anhte wunpawng myusha ni hte moi kaw na grai hkau chyap taw nga sai shingra lu sha mung rai nna, mungding tsi kaja langai mung rai nga ai hpe ya daini madat hkam la lu saga ai. Dai re majaw shagrang a akyu hpe chye la lu saga ai hte maren tinang a sun wang ni hta mung law law hkai sha nna grau akyu rawng ai hku lu sha jai lang chye nga ga ngu nna mung n gun jaw, hpaji jaw garan kachyan ya dat lu ga ai  law.

Lamang - Julia Ja Ing