Saga Hka Si Hpe Shang Gumhpraw Shajan Lu Hkra Hkai Ai Ladat

Saga hka si hpe amyu hpan atsawm garan da ai lam n nga ai.Asi a hkrang shadang hta hkan nna kadun myu hte si galu myu ngu nga ai.Si kadun myu gaw 7-10 cm nga nna galu amyu gaw 15-18cm duhkra galu ai.Gumdin amyu hta gaw loi hka chye ai.Asi hta hpraw ai nsam, tsit ai nsam nga ai.

Hkai ai buga shara – Saga hka si hpun gaw lum nai ai duhkra ladaw hpe ra ai.Bumga katsi ai buga shara ni hta gaw ginhtawng ta hta hkai kaja nga ai.

Lamu ga duhkra ladaw – Ndai saga hka si hpun gaw hka pru shang / lwi kaja nhtawm namhpun ramdaw kaja nga ai shara ni hta hkai kaja ai.Zai ni ga,hpu ga ni hta mung law law kaja ai.

Ga Gram ai ladat – Saga hka si hpe sut  masa hku hkai na matu Na htai kalang htai nna na htai kaja du hkra htai ya ngut ai hpang chyan dung gayat hkai ra ai.Dai hpang lawk mali hkai na matu hkai yan langai hte langai hpe 5’, hpun langai hte langai hpe 3’ lu na matu na hpri hte mahkret soi jaw ra ai.Pinra mara hkai na matu hkai bawng ni galaw jaw ra ai. Galu de 20’, nda de 3’ nga ai ga lawk hpe shang hkawp hte htu nna ga shatsam hte ra hkra gayau nna tsaw de 1’jan nga ai hkai bawng galaw jaw ra ai.Hkai nhkrun galaw nna mung hkai mai ai.

Ga namhpun jaw ai lam – Nga hkyi namhpun hpe Acre mi hta tan 10-15 du hkra bang jaw na ra nhtawm Uria dat namhpun hpe (224) P shadang jaw na matu ra ai. Dat namhpun hpe bang ai shaloi ga hte ra hkra shalau hpwi jaw na matu ra ai.

Bawng galaw ai ladat – Saga hka si hpe tum kaw na kalang ta hkai ai ladat hte hkai ra ai.

Lanam hkai a matu May hte June shata ni hta hkai nna Nshung hkai a matu Oct hte Nov ni hta hkai ai.Pinra mara hkai ladat hta hkai bawng (sh) hkai nhkrun hta hpun langai hte langai 2’ gang nna myu nli tum nhkrun langai mi hta tum masum hkai ra ai.Kaja greng dik ai hpun langai hpe sha ngam da nna hpun kasha ni hpe pinra ntsa noi lung wa lu na matu kawa chyen hpe sharawt jaw ra ai.Makrung pinra ntsa du yang lata hte mahti jaw yang she maku ni prut pru nna pinra ntsa mara na rai nga ai.Sut masa hku hkai na re yang hkai yan langai hte langai 5’ gang nhtawm hpun langai hte langai 3’ gang nhtawm hkai ra ai.Nkau hkai mu galaw sha masha ni gaw tinang a sun shakum makau hta tum ni gat ayai da nhtawm hpun ni hpe wang nhpan shakum hta asi si shangun ai.

Acre mi hta hkai nli tum kg 2-3 ra ai.saga hka si tum 100g hta tum pawng 700 daram lawm ai..

Hpun gawn ai lam – Sut masa hku  na hkai ai lawk ni hta hpun ban kaji ai ten lapran hpri ya ai lam galaw jaw ra ai.Hpun ni ga hta rawn bram wa ai ten lapran hpri ya ai lam nmai galaw ai.Ru hte maku n hkra yang pru shadang hkra machyi wa chye ai.Raitim hpun pawt na tsing ni hpe lata hte baw jaw ra ai.Saga hka si pu n nan pu ai shaloi maku ni daw kau jaw ra ai.Dai re yang she maku ni grau na pu nhtawm asi grau si na rai nga ai.

Asi di ai ladat – Saga hka si hpe hpun asak ladaw nhtoi (75-92) na yang di la mai ai.nkung myin shi ai shaloi di ra ai.Kung myin ai asi kaw na tum ni kung ja wa yang sha nmu ai.Asi ni hpe nkung shi ai shaloi lani mi din kalang di ra ai.Hpun gawn lajang kaja nna ga kaja ai hta hkai yang grau pru shadang kaja ai.Acre mi hta saga hka si tawng (27000-30000) kg pru lu ai.  

Ka Lajang Ai - Elizabeth Seng Lawt Lu