Makam Masham Hkaja Lamang -Laklai nna N-dang Tsun Hkra Manu dan ai

Laklai nna N-dang Tsun Hkra Manu dan ai

SHINGGYIM MASHA

Ga San 51: Mara gaw shawa hta mung hkra a ni?

Mara gaw, masha langai mi galoimung shi a shanglawt myit hte dum ninglen galaw ai bungli re ai majaw, shawa yawng hta hkra mat wa ai. Hpa majaw nga yang, shinggyim masha shada makyit mahkai nga ai majaw re. Dai rai nna, Mara gaw mara galaw ai wa a matu mung n kaja ai, hta n-ga, kaga masha ni hpe mung hkra machyi shangun nga ai. "Shing rai, shanhte a mara grau ja wa nhtawm, chyam wa ai hte kaga mara ni a n'pawt tai wa ai hte kaga masha ni a kyang lailen hpe mung wa hkra ai" (John Paul II, SRS 36). Ga shadawn, du daw sai hkaw ai bungli galaw ai, shing n rai, kaji kadun ai ni hpe n maga ai mung masa hpe myit yu ga. Mara gaw jahtum n re, mara hpe shachyaw ai hkrang hpe du hkra galai shai lu ai. Mara kaw nna madu hkum hpe shalawt la lu na matu, shawng n'nan dai mara hpe dum chye ra ai. Hpa majaw nga yang, mara a mayam prat kaw na anthe hpe hkye la na matu Yesu Hkristu du sa ai. Mara hta chya taw nga ai hpan da hkrum ai ni phe tsaw ra ai hte tara rapra lam lu na matu Hkristu hkye la sai. "Tsaw ra ai a sat lawat" gaw masha lagnai galai shai wa ai hte Karai Kasang hte bai mahku mara lam lu la ai kaw nna hpang sai.

115-119,193,566 -1868-1869 -320

Mara shagu gaw marai langai ngai hpe machyi shangun ai – dai hta nang mung lawm ai. Billy Graham (b., 1918), Christian evangelist

Ga San 52: Shinggyim masha gaw hpa hta langai sha rai nga a ni?

Shinggyim masha hta hkumhkrang hte wenyi nga ai, raitim, hkumhkrang hte wenyi gaw kaga ga n re. Shinggyim masha gaw galoimung hkumhkrang hte wenyi langai sha rau rai nga ai. Ja sutgan hpe madung da ai myit jasat (Materialism) ngu ai masa hta wenyi gaw hkumhkrang a shangun ai arai sha re (materialism hta wenyi ngu ai n nga ai, atawng apa hpe sha kam ai); wenyi masa hpe hkan ai (spiritualism) bai rai jang, wenyi hpe hkumhkrang hta grau nna shalai manu shadan ai (spiritualism hta hku hkrang gaw hta n re, hpa manu n nga ai, ngu kam ai). Nawku Hpung gaw ndai shut ai tara lahkawng yan hpe ninghkap ai. Anhte a hkumhkrang gaw wenyi a bawng n re, wenyi gaw sak hkrung ai shinggyim masha a ahkyak ai adaw achyen re. Hkumhkrang hku nna masha gaw mungkan ga hte matut mahkai nhtawm shingra mabyin a adaw achyen rai nga ai. Wenyi hta e masha gaw shi kadai re (shi na mabyin) shi na "ngai" ngu ai hpe mu tam ai; shi a wenyi gaw Karai Kasang hpe sumru nna Karai Kasang mung shi hpe yu nga ai. Wenyi gaw htani htana re. Raitim, hkumhkrang hpe mung anhte n gawn n sawn n mai galaw ai, hpa majaw nga jang, dai hpe mung kaja ai hku Karai Kasang hpan da ai hte hpang jahtum na nhtoi hta bai hkrung rawt na matu re. Shinggyim masha hkumhkrang a tsin-yam tsindam ni hpe Yesu chye nna shamai shatsai ya ai. Shinggyim masha gaw kalang lata hkumhkrang hte wenyi pawng nga ai wa re.

127-139 – 355-357, 380 – 58

Na a wenyi hpe hkum malap kau u. Na wenyi hpe malap kau jang, nang mashani hpe jaw ra ai hpe n lu jaw mat na. Dai majaw, na a hkumhkrang hte wenyi a matu aten jaw ra ai. St. Charles Borromeo (1538-1584), a laeding figure in the Counter-Reformation

Hollywood shara gaw kalang mi manam (kiss) na matu nang hpe dollar law law jaw ai raitim, na a wenyi a matu chyawm gaw nang hpe pyek san manga shi (fifty cents) sha jaw na ra ai. Marilyn Monroe (1926-1962), American film star

Anhte shinggyim masha ni a nyan marai gaw sung htum ai lam ni hpe chye na hkawn hkrang lu ai.  St. Thomas Aquinas, Summa contra gentiles 1, 43

Ga San 53: Masha gaw hpa majaw shi hta lai ai lahta tsang na lam ni hpe myit a ta?

Hpan da ai arai ni mahkra hta masha chyu sha nhtum nwai ai a matu lam hpaw ai; shi chyu sha Karai Kasang hpe myit lu nna mahtai jahtum ni a mahtai hpe tam ai. Myit hpaji tsun ai gaw, -LAHTA TSANG (Transcendence) na lam hpe myit jung lu ai, shi gaw shi hta lai lu ai. Shi hta kaga, shi hta grau ai, shi hta grau ahkyak ai wa: asak yawng a n'pawt rai nga ai Karai Kasang hpe mu nna chye na jang she shi hkum hpe shi chye ai. Masha gaw Karai Kasang hte lam hpaw da ai majaw, shi kaga masha ni a matu lam hpaw da nna shanhte hpe hkungga lu ai. Masha wuhpung shada bawngban ga shaga ai, kaga masha hpe mu chye ai gaw shi hkum hte shi grau nna ni htep wa ai.

130 – 27-30, 1718-1719, 1725, 2548-2250, 2257 – 3-4, 281, 468,370

TRANSCENDENCE (Latin ga transcendere=lung lai ai): masha gaw sak hkrung nga ai a marang e, Karai Kasang gaw shi a ntsa e nga ai hpe madi madun nna Shi Madu hta n manoi nga jang, Shi hpe n chye lu ai.

Tinang a bandung du na matu, kadai mung shinggyim masha hpe lakung lakap hku nna n mai jai lang ai. Albert Schweitgzer

Ga San 54: Hpa mahtang masha hkum shagu hpe laklai shangun a ta?

Masha hkum shagu gaw laklai ai, hpa majaw nga jang, Karai Kasang gaw shi hpe kaga masha hte galai n lu hkra ra sharawng ai, tsaw ra nna hpan da ai hte hkye da ai. Dai gaw, shinggyim masha a sari sadang manu dan ai hpe madun dan ai re. Dai majaw, masha hkum shagu hpe masha hku nna ahkyak da nhtawm, shi hpe dik hkra hkungga ra ai hte hkap la ra ai. Mung masa hte magam dap ni mung ndai lam hpe ahkyak la ra ai. Shinggyim masha a shanglawt hte sari sadang hpe shanhte hkungga re ai. Masha hkum shagu a hkum tsup bawngring lam hpe shanhte yu ra ai. Wuhpung wuhpawng gaw, san rai nga ai masha nkau mi hpe mung, wuhpung kata e nga ai ni hpe mung, bawngring rawt jat na matu garum ya ra ai.

131 – 2419-2420, 2422-2423 – 438

Kaga wa hpe chye ai gaw kawsi ai hpe chye ai wa re. Kaga wa hpe chye ai gaw jaw na matu chye ai wa re... Ngai gaw chyasam masha wa, gaida jan, chyahkrai ma azi yu ai hpe mu ntawm garum la ai kun, shing n rai, ningdang kau ai kun. Emmanuel Levinas (1905-1995), French-Jewish philosopher, Totality and Infinity (1961)

Anhte gaw ntsa lam, lachyum n pru ai, yak yak kung hpan wa ai kumrai n re Anhte yawng gaw Karai Kasang a mahtai re. Anhte yawng hpe Karai Kasang ra sharawng ai hte tsaw ra ai. Anhte yawng gaw Shi a matu n nga n mai ni re. Pope Benedict XVI, Homily at the Mass for the Inauguration of his Pontificat on April 24, 2005

Ga San: Shawa kaw nna masha hpe hpa galaw ya ra a ta?

Tara rapra ai shawa gaw shinggyim masha a sari sadang hpe hkungga nna madi shadaw ya ra ai. Shawa hte seng ai tara hkrang nga ai gaw shinggyim masha ni sari sadang hte sak hkrung nga lu na matu rai nga ai. Dai majaw kaning re ai tara hkrang raitim, sut masa, mung masa hte shawa myit rana matu masha hpe roi sha nna lakung lakap shatai ai lam hpe koi kau ra ai. Dai majaw, masha hpe bandung langai ngai a matu lakung lakap shatai ai lam hpe galoi n mai galaw ai. Shi gaw shi nan bandung rai nga ai.

132-133 – 1886-`887 – 324

Galoi mung ahkyak dik ai aten gaw ya aten nan re. Ahkyak dik ai shinggyim masha gaw ya, na a man e nga ai wa re. Ahkyak dik ai magam bungli gaw tsaw ra ai re. Meister Eckhart (1260-1328), German mystic

Arung arai ni hpe shara jaw yang masha a npu e rai ra ai, kaga nhtang hku n mai ai.  Vatican Council II, GS 26

Ga San 56: Shinggyim masha gaw awmdawm kade daram lu ra a ta?

Awmdawm gaw n'pawt n'hpang manu re. Awmdawm ai hte awmdawm ai hku galaw lu ai gaw shinggyim masha ni a shawng na n'pawt n'hpang ahkaw ahkang re. Ngai awmdawm nna dawdan lu jang she ngai galaw ai bungli a matu ngai hta lit nga ai. Awmdawm lu ai shinggyim masha chyu sha Karai Kasang hpe tsaw ra lu ai, Shi hpe bai nhtang jaw lu ai. Awmdawm hta chyu sha shawa hte seng ai lam, madu hte seng ai hkrang ni hpe shachyaw la lu ai. Shinggyim masha a awmdawm hpe mung masa, shawa masa, ja gumhpraw msa, tara masa, htunghking masa kaw du hkra ya sha ya sha shagyip ya nga ai. Shinggyim masha a awmdawm hpe dawm la kau ya ai, shing n rai, n tara ai hku shagyip kau ya ai gaw grai n tara ai lam re. Dai gaw shi a sari sadang hpe hkra machyi shangun ai hte shi rawt jat w na matu dingbai dingna jaw ai lam rai nga ai.

135-137 – 1705-1706,1733 – 286-287

Awmdawm ngu ai gaw lahkawng hte lahkawng pawng jang mali ngu ai re. Dai hpe hkraw jang, ngam ai gaw shi hkrai shi rai wa na re. George Orwell (1903-1950), English writer

Awmdawm ngu ai gaw lit la ai re. Dai majaw masha ni law malawng dai hpe hkrit ma ai. George Bernhard Shaw (1856-1950), Irish dramatist