Kahtet Ai Duhkra Ladaw Ten Sha Na Kaja Ai Lusha Ni

Kahtet la ai aten ni gaw masha hpe nga n pyaw shangun ai hte machyi makaw mung byin shangun nga ai re. Dai re majaw kahtet ai dam hpe hkam jan ninghkap lu na hte hkam kaja ai hku nga sa lu na matu  du hkra ladaw masa hta hkan nna shani shagu na tinang a malu masha ni hpe sha chye na ra ga ai. Kahtet la ai aten ni hta rai jang jap lai ai, hkri lai ai hte jum law ai malu masha, sau law ai malu masha ni hpe koi gam na ra ai zawn hka dat hkun shangun chye ai coffee, hpalap hte dwi hpa ntsin ni hpe mung shadawn sharam lu chye na ra ai ten rai nga ai.

Kahtet ai du hkra ladaw aten ni hta gaw hka dat jahpring ya lu ai namsi namsaw ni law law sha na, katsing hprap hprap re ai lusha ni hpe madung sha na hte hka law law lu ya na ra ahkyak ai hpe tsun shadum dat mayu ai.

Kahtet ai aten hta madung sha ya na kaja ai lusha ni hpe tsun ga nga yang kumgyin si, gyin shau si, magaw si, sang hpaw si, lamung si, ba hkri si, tauba si ni hte wa hkum si, saba si, saga si, nawbyen shapre hte pawt htoi ni sha ya na kaja ai.

Hpa majaw ndai lusha ni sha ya na kaja ai re kun ngu ai hpe hka ja yu ai shaloi  Kumgyin si hta hka dat grai law rawng ai gaw kahtet shadang tsaw taw ai aten hta sha ya ai rai jang hkum hkrang katsi na matu garum ya lu ai. Bai nna kumgyin si gaw hka dat grai law rawng ai sha n-ga, vitamin K hte vitamin C mung grai law rawng ai majaw kahtet la ai aten hta sha ya jang hkum hkrang hta na hka dat hte nhprang dat ni hkrat sum kau ai hpe masan sa ai hku bai jahpring ya lu ai.

Ba hkri si – ba hkri si hta vitamin C, vitamin K, potassium, calcium dat ni grai law rawng nga ai. Dai re majaw kahtet ai aten hkum hkrang hta kahtet ai dam hpe hkam jan makawp maga ya lu na matu hte  hkam kaja ai hku nga sa lu na matu ba hkri si hpe tinang ra ai ladat hte lu sha shalawm ya ga. Ba hkri si hpe shat mai lusha ni hte bang shalawm shadu sha mai ai zawn katsing gayau sha, ntsin gayau lu rai nna sha mai ai lusha kaja langai rai nga ai.

Tauba si – tauba si hta mung lusha dat grai law rawng ai hte hka dat hpring ai hku rawng nga ai. Dai re majaw kahtet ai hpe hkam jan ninghkap lu na matu gaw tauba si zawn re ai hka dat hpring rawng ai lusha ni hpe madung sha ya na ra ai. Bai nna tauba si hta calcium dat  mung grai law rawng ai majaw nra ni hpe hkam kaja shangun lu ai zawn shat kan mung hkam kaja lu ai lusha rai nga ai. Sai kata jumdwi dat hpe rap shara ya lu nna cholesterol n rawt jat hkra mung garum ya lu ai.

Saba si – saba si mung ginhtawng ta shing nrai kahtet ai du hkra ladaw aten hta sha ya na kaja ai lusha shat mai langai rai nga ai. Hpa majaw nga yang saba si hta mawm dat grai law rawng ai majaw lusha rin kaja ai hte flavonoid, vitamin, potassium hte kaga  lusha dat ni rawng ai gaw hkam kaja na matu garum ya ai rai nga ai.

Wa hkum si – sha dat yang dwi dwi nga ai nam chyim nga nna sha mu la ai wa hkum si gaw hkum hkrang hta ra kadawn ai jumdwi dat jahpring ya lu ai zawn jan kahtet ai dam hpe hkam jan lu na matu garum ya lu ai hte hkum chying n gun mung kaja ai lusha rai nga ai.

Saga si – saga si gaw sha dat yang loi hka ai nam chyim nga ai majaw  masha yawng n ra sha ma ai raitim hkam kaja lam a matu sha ya na kaja ai lusha rai nga ai. Saga si hta vitamin C, calcium dat, hpri dat, potassium dat ni rawng ai. Saga si sha ai gaw kahtet ai jan a majaw sai rawt ai lam nbyin hkra makawp maga ya lu ai hte lusha rin shamyit shakrai na matu mung garum ya lu ai.

Nawbyen shapre – nawbyen shapre hta e mawm dat grai law rawng ai zawn vitamin K, protein dat, zinc dat hte antioxidant ni law rawng ai re majaw jan kahtet ai aten hta sha ya na kaja ai lusha si mai langai rai nga ai.

Pawt htoi – pawt htoi gaw hkam kaja lam a matu grai hkrak ai lusha kaja langai re ai hpe anhte yawng chye chyalu rai na ga ai. Pawt htoi sha ai gaw myi hkam kaja ai, sin hkam kaja ai, shan nsam tsawm ai akyu hte kaga hkam kaja lam akyu law law jaw ya lu nga ai re. Pawt htoi hta e vitamin A hte mawm dat grai law rawng ai re majaw kahtet ai duhkra ladaw aten hta hkam kaja nga lu hkra grai garum ya lu ai lusha rai nga ai. Pawt htoi hpe shat mai shatai sha lang mai ai zawn ntsin gayau lu tim mai ai.

Magaw si – magaw si hta  mawm dat grau law rawng ai rai nna vitamin C mung grai law rawng ai. Magaw si sha ai gaw lusha rin shamyit ai hpe garum ya lu nna hkum chying n gun hpe sharawt ya lu ai, kan sa man ai akyu ni hpe jaw ya lu ai majaw hkam kaja lam hpe grai garum ai namsi rai nga ai.

Gyin shau si – gyin shau si ngu tsun dat ai hte rau hka dat grai law rawng ai hpe chye lu nga ga ai. Gyin shau si hta hka dat tsa shadang 92% rawng nna vitamin A, vitamin C, B6 hte kaga lusha dat ni grai law rawng ai lam tsun da nga ai.

Sang hpaw si – sang hpaw si mung ginhtawng ta aten sha na kaja ai nam si hpan langai rai nga ai. Sang hpaw si sha ai gaw jan kahtet shingkang a majaw hpyi hkru hkra machyi ai hpe hkyamsa shangun lu nna sai shadawn shadang hpe jahkrat kau ya lu ai. Hpum shayawm mayu ai masha ni sha na kaja ai nam si mung rai nga ai.

Lamung si – lamung si mung masha kaji kaba yawng ra sha law ai nam si rai nga ai. Lamung si hpe naw katsing ai ten kaw nna myin sai aten du hkra sha nga ga ai. Lamung si hta vitamin C hte vitamin A ni rawng ai rai nna hkum chying n gun hpe mung sharawt ya lu ai. Jan kahtet ai ten ni hta jumdwi loi mi bang rai ntsin gayau lu ai rai yang kahtet dam a majaw hkra machyi hkrum ai kaw na makawp maga ya lu na atsam nga ai.

Shingrai tsawra ai shiga madat nu wa hpu nau ni ya na zawn kahtet la ai aten ladaw ni hta machyi makaw ana ahkya ni n byin hkrum ai sha, hkam kaja ai hte nga sa lu na matu shani shagu na tinang sha ai malu masha ni hpe duhkra ladaw katsi kahtet hta hkan nna jahtuk shara sha chye nna asak galu hkam kaja ai akyu hpe hkam la nga ga law.

By Julia Ja Ing