Hpun Shamyen Si Hte Hkamja Lam

Ndai hpun shamyen si hpe anhte Myanmar mung masha ni grai ra sha ga ai rai tim kaga mai gan myusha ni gaw nang ai baw gung lu sha re nga nna kadai nsha ma ai re.Ndai hpun shamyen si hta masha hpe akyu jaw ya lu ai dat hpa mung nrawng ai.Shi hta rawng ai gaw masha hpe jam jau jaw ya lu ai gung dat sha rai nga ai.Dai majaw tsi hpaji maga hku nna mung nmai sha ai lu sha re nga nna tsun tawn da nga ai.Hpun shamyen si sha nna grau hkra machyi shangun ai gaw sade lahkawng maga hpe kalang ta nan hten za machyi shangun lu nga ai.

Hpun shamyen si gung a gawda hkrang molecule gaw samit ni hpe kachyi chywi da ai zawn rai nna langai hte langai matut mahkai aloi sha galaw lu ai masa rai nga ai.Anhte a hkum hkrang hta asik gung ni shang wa ai shaloi sin gaw gung ni prai mat hkra magam bungli galaw ya nga ai rai nna sade gaw maza mala ni hpe la shapraw kau ya taw ai rai nga ai.Hpun shamyen si sha dat ai shaloi dai hta lawm wa ai gung ni sai kata de shawng du shang wa ai.

Dai hpang sin de bai du ai.Sin gaw hkum hkrang de du shang wa ai gung ni hpe shaprai kau ya taw ai nga tim hpun shamyen si hta lawm ai gung hpe gaw n shaprai kau ya lu ai lam chye lu ai.Dai shaloi sade gaw dai maza mala gung ni hpe shapraw kau ya lu na shakut ra wa sai. Bai nna samit zawn rai masen ai gung molecule ni achyaw aprup ai a majaw sai lam ni baw mat wa chye ai.Dai shaloi hpun shamyen si sha shut nna machyi ai shaloi mu lu nga ga ai jit hta sai lawm ai,jit hti hti ai lam ni byin wa ai rai nga ai.Dai hta grau sawng wa jang jit sa lam pat mat nna jit nmai ji mat ai.Shaloi gaw sade lahkawng maga  jit nlu shapraw nna ja kang wa ai hte ndang sharang hkra machyi shoi chyum hkrum sha ra wa nga ai.Dai shaloi tsi rung de aten dep sa tsi tsi hkam la lu ai lam n nga ai rai yang asak si hkrum ra mat nga ai.Dai hpe sade a kajawng sha hten mat ai ngu tsun nga ai.Hpun shamyen si hta lawm ai gung dat gaw hka hta e nlaw la ai madang kachyi mi sha tun mat lu nga ai.Dai majaw hpun  shamyen si hpe shadu kaprawng sha ai shaloi nlaw htum masumlang kaw nna ma-nga lang du hkra,hka nnan bai galai bang bang di nna hka law law,wan grung grung hte shadu sha ra nga ai.Dai zawn shadu kau ai rai yang she gung byin shangun lu ai dat ni loi prai mat ai majaw hkrit tsang hpa kaw na loi yawm mat lu na rai nga ai.Bai hpun shamyen si hpe jum ntsin hta aten na na tsing kau nna sha ai gaw shi hta rawng ai gung grau tun shapraw kau lu ai nga nna mung tsun da nga ma ai.

Hpun shamyen si a gung hte seng nna sha na nhtap htuk ai lam mungkan hkamja hpung WHO ni hku nna mung tang madun hpaji jaw tawn da ai lam ni htuk shapraw da ya sai rai nga ai.Dai majaw hpun shamyen si hpe mai byin ai daram koi gam na hte nsha ai gaw kaja dik re ngu mu mada lu ai.

Raitim masha nkau mi gaw chye ninglen nan grai ra ai majaw,nlu shakoi ai majaw sha ai ni law nga ga ai.Dai majaw ndai hpun shamyen si hpe nlu shakoi nna sha ding yang rai nga ni a matu nang ai lam,sha shut ai lam loi yawm na matu gara hku shadu sha yang grau kaja ai,hpa ni bang shadu yang kaja ai lam ni hpe chye tawn da ai gaw yawng a matu grau nna kaja ai lam rai nga ai.

Ndai lam hte seng nna Dr.Khin Mg Lwi hte kaga tsi sarawun ni,hkamja dap ni hpaji jaw matsun tawn da ya ai hta hpun shamyen si shadu ai shaloi salwi lap hte jumdwi loi bang shadu u,dai gaw hkup ai dat hte magyep naw hpe shayawm kau ya lu nga ai.Shing nrai hpun shamyen si sha ngut ai hpang salwi lap pa lahkawng masum di sha ya mai ai.Dai mung sin wawp de du shang wa ai gung ni hpe shaprai kau ya lu ai hte n-gup manam ai hpe hkyamsa shangun lu ai.Bai nna hpun shamyen si sha ngut ai hpang lwi hkri si ntsin gawm mi dang kalang ta gayau lu dat u,dai gaw nang shangun ai gung labu hpe shayawm kau ya lu ai.

Jang wawm si bang shadu u – masha nkau mi jang wawm hpyi,jang wawm lap bang shadu ai hpe  mu yu ai.Dai gaw jang wawm si hta lawm ai vitamin C gaw hpun shamyen si a gung dat labu hpe shayawm kau ya lu nna dwi ai nam chyim a majaw grau sha mu shangun ai.Grau dwi ai hku sha mayu ai rai yang jang wawm si shari law law ga bang nna shadu mai ai.

Nam htan bang shadu u – Hpun shamyen si hta nam htan bang shadu ai mung nga ma ai re.Nam htan gaw nam htan ntsin kaw na shadu la ai re majaw nam htan hpun hta na lu ai antioxidant grai law rawng nga ai.Grau nna vitamin E,carotenoid hte phytosterol dat ni gaw asik gung ni hpe shayawm shaprai kau ya lu ai dat ni rai nga ai. Dai re majaw hpun shamyen si hta nam htan bang shadu ai gaw nam chyim grau dwi shangun ai zawn gung dat hpe shadawn shadang langai du hkra shayawm kau ya lu ai.

Jum bang shadu ai –Jum gaw manam ai hte gung ni hpe shayawm shaprai kau ya lu ai loi dik tsi kaja langai rai nga ai.Man laga lap bang shadu ai – Lahta e tsun mat wa sai ni hta na lu na yak taw ai rai yang hpun shamyen si sha ngut ai hpang man laga lap kawa sha nna n-gup krang garu kau ai hpang hka law law lu ya u.Dai gaw sade hkra machyi ai kaw na makawp maga ya lu nga ai.Ndai lam ni gaw hpun shamyen si hpe hkamja lam hte nhtuk ai lam chye ai rai tim nlu koi ai majaw sha taw nga ai ni a matu tup hkrak nan makawp maga la lu ai lam n nga ai rai tim hpun shamyen si hta na gung dat hpe shayawm kau ya lu nga ai majaw hpun shamyen si sha nna nang ai,sha shut ai majaw machyi shoi chyum hkrum ra ai,si hkrum ai lam shayawm lu na ga ai ngu tsun shadum garan kachyan ya dat lu ga ai.Mai byin yang nsha ai gaw kaja dik rai nga ai law.

Lamang tang madun ai -  Julia Ja Ing