Covid Ana Kaw Na Mai Tsai Wa Ai Ten N gun Bai Hpring Tsup Na Ra Ai

Anhte Myanmar mungdan hta e galang bai numdaw byin ai Covid-19 kap bra ana zinli a majaw masha law law wa ana kap nna machyi hkrum nga ga ai hte asak si hkrum ai masha ni mung shani shagu nga ding yang naw rai taw nga ai majaw masha shagu ana zinli kaw na lawt lu hkra grai naw sadi maja let nga sa ra ai ten rai nga ga ai.

Ana kap hkrum ai machyi masha ni hta na law malawng gaw bai mai tsai hkam kaja wa sai rai nga ai.Tsi bai jep yu ai shaloi ana kanu n kap sai, negative mahtai pru sai raitim ana kap hkrum sai masha law malawng gaw n gun yawm,ba ai hte kaga machyi makaw lam ni naw byin taw ai, nau n hkamja ai ni law ai hpe mung mu mada lu ai.Masha n kau mi covid ana mai tsai wa ai hpang a kajawng sha si mat ai ni mung lawm nga ai hpe mu lu,chye lu nga ga ai. Dai zawn byin ai lam gaw covid ana n kap sai, mai ai  bat lahkawng masum pyi na sai nga nna sadi sahka lam atsawm n galaw kau ai majaw mung rai nga ai hte masha n kau mi gaw mi kaw nna machyi ana lama ma nga ai majaw hkam jan lu ai n gun n nga ai majaw mung rai nga ai.

Dai re majaw dai zawn rai a kajawng sha bai machyi sawng wa ai,a kajawng sha si mat ai lam nbyin na matu n byin n mai hkan sa sadi ya ra ai lam hta hkam jan lu na hkum chying n gun lawan bai jahpring shatsup la na ra ahkyak nga ai. Masha langai hte langai a hkamja lam masa,hkam jan lu ai n gun, machyi sawng n sawng hte machyi ana kumla ni hta hkan nna hkum chying n gun bai jahpring shatsup lu ai lam mung shai hkat nga ai raitim covid ana kap nna bai mai tsai wa ai shaloi hkum chying n gun jahpring shatsup la na matu gaw masha shagu n galaw ya n mai rai nga ai.

Rai yang covid ana kap hkrum nna bai mai tsai wa sai masha ni n gun lawan rawng nna hkam kaja wa lu na matu n galaw ya n mai hkan sa ra ai lam ni hte seng nna Dr.Htet Htet Zaw Win hpaji jaw matsun da ai lam ni hpe ndai aten yawng a matu akyu pru ai machye machyang tai nna ana kap hkrum sai masha ni lawan bai mai tsai hkam kaja wa lu mu ga ngu yaw shada let  tsun ginlen garan kachyan ya mayu ai.

1) Lusha n gun hpring ra ai – shani shagu tinang sha ai lusha hta hkamja lam hte htuk ai sau dat,protein dat,carbonhydrate dat ni rap shara nna jahpring shatsup sha ya na ra ai. Mawm dat gaw pu lam shakum ni hpe hkam kaja shangun ai rai nna hkum chying n gun hpring na matu ra kadawn ai lusha dat ni hpe kaja dik ai hku chyup gang la lu hkra garum ya lu nga ai.

Hkamja lam hte htuk ai sau dat gaw hkum hkrang hta bum machyi ai hpe hkyamsa shangun lu ai.Carbonhydrate gaw hkum hkrang hta n gun shabyin ya nna kaga vitamin hte nhprang dat ni gaw hkum chying n gun hpe kaja dik jahpring shatsup ya lu ai rai nga ai. Protein shan dat mung antibodies ni hpe shapraw ya lu nna hkam jan lu na hkum chying n gun hpe tang du ai hku jahpring shatsup ya lu ai.Dai re majaw shani shagu sha ai malu masha ni hta namlaw,nam lap hpan hkum, shapre hpan, u shan, nga shan hte nga chyu ni rap shara shalawm nna jahtuk lu sha ya na ra nga ai.

2)Hkru hkru yup ra ai – Yup ten n law ai, yup n hkru ai mung hkamja lam hpe dingbai dingna byin shangun nga ai. Yup jang jang,yup n hkru ai ten na wa ai shaloi machyi lawan n mai hkraw ai, machyi bran sai raitim n gun lawan n rawng hkraw ai lam ni byin chye nga ai. Dai majaw grau nna ya ten covid ana kap nna bai mai tsai wa ai masha ni lani mi hta hkying hkum 7 -8 yup ten jaw lu hkra sadi ya na ra nga ai.Dai shaloi she hkam jan lu ai hkum chying n gun gaw lawan ai hku bai kaja wa na ra ai.

Yup ai ngu ai gaw tsun dat yang grai loi dik ai bungli langai zawn raitim yup n pyaw,yup n mai ana lu ai masha ni, dai zawn jahkring hkring sha byin ai masha ni gaw yup ai a akyu hpe grau chye na lu na ga ai re. Ya aten covid ana byin ai masha n kau mi hta mung yup n pyaw, yup n mai byin ai machyi kumla hkam sha ra ai masha ni lawm nga ma ai re. Mi kaw nna pyi ya prat a nga sat nga sa lam masa hta hkan nna yup ten man na, atsawm sha yup pyaw lu na matu yak hkak wa nga ai aten shinggyim uhpung uhpawng hta ya na zawn re ai kap bra ana zinli bai byin jat wa ai majaw grau sawng ai maga de du wa nga ai. Yup hkring sa lam hte seng ai hpaji ning hkring ni sawk sagawn da lu ai hku nga yang masha marai 10 hta na marai 4 gaw yup n mai, yup pyaw na yak hkak ai machyi kumla hpe hkam sha ra nga ma ai lam tsun da nga ai.Covid a majaw byin ai yup n pyaw ana hpe Coronasomia ngu shamying da ai hpe mu lu nga ai.

Coronasomia ngu ai gaw ya ten hkrum sha ra ai yup n mai ai mang hkang,myit tsang lam law ai,myit daw myit hten byin ai lam ni a majaw byin ai yup n pyaw ana rai nna Covid – 19 a majaw byin ai rai nga ai. Masha law malawng hta yup n mai ai mang hkang hpe Covid kap bra ana zinli hpang ai ten kaw na hkrum sha ai, shing nrai mi kaw nna yup n pyaw ana lu ai masha hta grau sawng jat ai hpe mu lu nga ai.Dai zawn byin wa ai lam hpe maram yu dat yang ja gumhrpaw yak hkak ai mang hkang,myit hkam sha lam mang hkang,tinang tsawra ai masha ni hte nhkrum lu nna tsan gang hkat ra ai mang hkang,shawng lam de hpa matut byin wa na ngu ai myit tsang lam ni hte rau  social media lang law ai kaw na hkawt masa lam amyu myu a majaw byin wa ai rai nga ai.

Yup npyaw, yup n mai byin ai masha ni yup pyaw hkra garum ya lu ai lam ni gaw melatonin tsi hpe mari lu ya mai ai zawn shani aten minutes ( 30 ) hta jan nna n yup na,shani aten shingra jan shing kang hte hkra ya na, tsun mayu ai gaw jan kra ya na, yup mahka e coffee, hpalap n mai lu na, yupra ntsa phone n yu na, yupra hpe mung san san seng seng rai a manu nga yup pyaw hkra lajang da nna nhtoi nau nsan ai,loi sin shara hta yup na ra ai,yup ten hpe aten masat da nna man man yup ya u, yup ra shang mahka minutes ( 10 ) dang nsa sa ai shamu shamawt lam hpe galaw ya u ndai lam ni gaw nang hpe yup pyaw hkra garum ya lu na ra ai.Melatonin tsi hpe e garai n yup shi yang hkying hkum mi shing nrai hkying 2 jau nna lu da na kaja ai.Raiti mung dai zawn tsi ni hpe tinang chye ai hku n mari lu ai sha, sarawun shing nrai kung kyang ai tsi sara/ma ni a matsun hte lu ai gaw kaja dik rai nga ai.

3) Aten hte hkrak sha ra ai – covid ana kaw na bai mai tsai wa ai ai masha ni gaw manap shat, shani shat, shana shat ni hpe lani mi hta masum lang n byin n mai sha ya na ra ai, dai hpe hkying hkum mali din nna sha ya mai ai. N gun lawan bai hpring na matu lusha hpe grai kaw si ai hpang she sha ai hku n re sha, shat ma masum a lapran hta mung tinang kam sha ai n gun rawng ai baw lusha ni hpe kachyi chyi rai sha ya na ra ai.

4)Vitamin dat ni hpe n mai malap da ai – hkam kaja wa sai raitim ana ahkya ni hpe makawp na matu mung, tsi shamai na matu mung, machyi bran ai ten hta lawan hkamja na matu mung vitamin dat ni ahkyak ai hpe dum ra ai.

Dai re majaw hkam kaja wa sai raitim vitamin ni hpe matut lu ya na ra ai. Ga shadawn vitamin C, vitamin D, zinc dat hte hpri dat zawn re ai vitamin dat ni rai nga ai,raitim mung ra ai hta lai jan hkra n mai lu na hpe gaw sadi ra nga ai majaw sarawun a matsun the lu ai gaw kaja dik re.

5)Hkum hkrang shamu shamawt lam galaw u – hkum hkrang shamu shamawt lam galaw u ngu ai shaloi grai wa laja lana rai galaw ra ai hpe tsun mayu ai nrai nga ai. Myit masin hkum hkrang lahkawng yan hkam kaja shangun lu ai nsa sa shamu shamawt lam galaw ya ai, myit azim sha tawn da nna tara shadik ai hte lam hkawm ai zawn re shamu shamawt lam ni galaw ya mai ai.

Dai zawn re ai shamu shamawt lam galaw ya ai gaw hkum hkrang hta na ana ahkya ni hpe gasat dang kau lu ai sai hpraw di ni hte antibodies ni hpe shapraw ya lu nga ai majaw hkamja lam a matu grai akyu byin ai shamu shamawt lam rai nga ai.Dai majaw hkamja mayu ai masha shagu hkum hkrang shamu shamawt lam hpe galoi mung galaw ya nga ga,machyi bran sai masha ni mung tinang dang lu ai daram shamu shamawt lam lama ma hpe galaw ya nna grau grau hkamja ai akyu hpe hkam la nga ga ngu n gun jaw mayu ai.

Lamang tang madun ai - Julia Ja Ing