Covid Ana Byin Yang Hpa Majaw Sama N lu Mat Ai Kun

Ndai aten hta masha langai ngai sama n lu wa ai hte rau covid ana kap sai kun nga nna myit tsang chye nga ga ai. Ntsen ai majaw jep dat yu yang law malawng gaw covid ana kap hkrum ai ni rai nga ai majaw tsa shadang 90 % gaw teng sai kun mai tsun nga ai. Kalang lang  ladi pat ai ten ni hta sama n lu ai lam nga chye ai raitim ladi asan nga nna sama n lu ai rai jang gaw ndai aten covid ana rai sai ngu tsun mai sai. Covid ana kap hkrum ai masha tsa shadang 60 % jan gaw sama n lu ai shing nrai laklai ai sama lama ma manam ai kumla ni madun nga ai re.

Hpa majaw ya na zawn covid ana kap hkrum jang sama n lu mat ai re kun ngu ai hte seng nna hka ja yu ai shaloi sawk maram lam galaw da lu ma ai mahtai tsun sang lang da ai hpe tsun ga nga jang  covid virus ana kanu kap hkrum ai hpang nhtoi 3-4 ya rai jang sama n lu mat ai.Ana kanu nnan kap hkrum ai lani lahkawng ni laman hta gaw hkum loi kahtet ai,machyi ai,n kau mi waw shawn jahkru ai machyi kumla ni madun hpang ai kaw nna sama n lu mat ai re lam tsun da nga ai.

Hpa majaw sama n lu mat ai re kun nga yang covid virus ana kanu kap shang wa ai shaloi ladi kaw shawng shara la hpang ai rai nna ladi kata kaw nga ai cell ni hta virus ana kanu a kawp ntsa na samyit masen ni hte matut mahkai shachyaw lu ai ACE2 ngu shamying ai hkap mahkai  la lu ai kawp kasha ni nga ai.Ana kanu hpe marawp bang hkrup nna shang wa ai aten hta dai ACE2 ni hte matut mahkai hkap shachyaw la nna ladi kata na shakum sap shanap ni hta kap shang wa ai.

Ladi kata du ai hte virus ana kanu ni gaw myu shalaw  shabra jat na matu shakut galaw hpang sai.Dai aten hkum hkrang gaw sadi jaw ai hku nna machyi hpang wa ai,hkum loi kahtet machyi rai byin wa ai gaw hkum hkrang ting na hkum chying n gun ni yawng gumhpawn nna garum na saw shaga taw ai lachyum rai nga ai.Shaloi sai hpraw di cell ni gaw sadi jaw saw shaga ai hpe chye ai hte maren lang lata e nan ladi sai lam lasa kata de lawan ladan hkawm chyawm du wa ai.Dai aten ana shang jung kap taw sai ladi kata hta ana kanu ni gaw adawt gasat hpang nga sai,shaloi ladi galim gaya ai zawn zawn,ladi pat mayu ai zawn zawn rai byin wa chye ai raitim masha law malawng ni dai hpe ndum dat ai,ana kap hpang taw sai hpe nchye kau dat ai.

Virus hpe gasat ai shaloi tinang maga na Cytotoxic ngu shamying ai cell killer sai hpraw di ni gaw covid ana shang kap taw ai shara ni hpe tam gasat ya ai.Raitim mung covid virus ana kanu ni gaw grai nan kaji dik ai shingmun shingmawng virus, amyu mayat jat jang ana kanu hkying tsa shadang nna cell langai hpang langai hpe jahten baw kau nna mayat jat taw ai rai nga ai.Shaloi dai ana kanu ni garai n pru mat, garai n chyambra shi ai ten ana kanu jung kap rawng taw ai ladi kata na cell ni hpe tinang maga na mi sha tsun ai cell killer sai hpraw di ni gaw lawan ladan rai shara la gasat shamyit ya taw ai rai nga ai.

Ya sha tsun ai ndai lam ni gaw covid ana kap ai hpang nhtoi 2-3 ya laman byin chye ai lam ni rai nga ai.Dai zawn ladi kata gasat hkrum ai lam law wa jang ladi a sama lu marawp ai maju lasa nga ai shara du hkra yawng gasat hkrum ai.Nhtoi mali ya daram gasat ngut ai hpang sama ni n lu mat ai rai nga ai.Masha nkau mi covid kap hkrum ai hpang machyi hpang nna sama n lu mat ai raitim masha nkau mi gaw kaga machyi lam n nga ai sha sama n lu ai ni mung nga chye ai.

Dai zawn rai sama n lu mat ai ten hta ladi kata na sama hpe hkap la marawp lu ai cell ni jahten baw kau hkrum ai re majaw kalang ta sama bai lu hkra galaw mai ai lam gaw n nga ai nga nna sarawun tsun da nga ai. Ya ten line ntsa hkan masha n kau mi tsun taw ai zawn htaw ra galaw,ndai galaw rai nna mung kalang ta sama bai n mai lu ai. Covid virus hkoi nna machyi mai ai hpang sama bai lu wa na ra ai.Madung gaw ladi kata cell ni lawan ladan rai bai hkrang shachyaw lu nna sama bai lu na matu ra kadawn ai zinc dat hte kaga asak sin vitaimin dat ni hpe jahpring shatsup lu sha ya na ra ai,ladi kata na cell chyasi ni hpe jasan jaseng kau lu hkra ladi hpe Physio Saline tsi ntsin shing nrai jum ntsin hpe hka hpunglum hte lani mi lahkawng lang daram kashin ya lu yang kaja ai.

Galoi aten hta sama bai lu mai ai baw re kun nga yang masha langai hte langai a hkum hkrang bai galaw sharai lu ai lam gaw n bung nga ai re. Masha langai hte langai a hkam jan lu ai n gun kade daram nga ai, ana kanu ni gasat shamyit kau lu ai hkum chying n gun hte hkum hkrang hta ra kadawn ai dat atsam ni hta hkan nna mung seng nga ai.

Masha law malawng gaw bat mi kaw nna 10 ya laman sama bai lu ai.Masha n kau mi shata mi daram na ai hpang she sama bai lu ai ni mung lawm chye nga ai.Dai hta grau na wa ai rai jang gaw kung kyang ai sarawun ni hpe garum hpyi nna jep yu na ra nga ai.Masha nkau mi gaw sama n nan bai lu hpang wa ai aten hta Parosmia ngu shamying ai manam n pyaw ai, sangau bat shing nrai hpu bat manam ai shing nrai maza manam ai zawn nga laklai ai sama lama ma lu chye ai masha ni mung lawm nga ma ai.Dai gaw ladi kata nnan bai gaw shachyawm da ai sama marawp cell ni gaw bawnu hte maju lasa lam hpe matut mahkai galaw ya taw ai ten naw rai nga ai majaw re lam sarawun sang lang da ya nga ai.

Dai zawn re ai aten ni hta tinang grai ra ai coffee gawm mi pyi gaw maza sama sha pru chye nga ai.Dai mabyin ni gaw kade nna ai aten hta bai mai mat nna sama hte nam chyim ni atsawm sha bai lu hkam sha na ra ai.Dai aten hta machyi masha ni myit n daw ai sha atsawm sha yup hkring sa la, lu sha atsawm sha, mi sha tsun ai hte maren ladi hpe jum ntsin hka hpunglum hte kashin ya rai nga jang bai mai tsai hkam kaja wa na ra ai.

Sama n lu ai hte seng nna chye lu ai daram nga yang covid ana kap hkrum nna sama nlu mat ai machyi kumla gaw num sha ni hta grau law byin ai lam chye lu ai. Covid ana kap hkrum ai masha ni hta tsa shadang 35% - 68% daram gaw sama nlu ai hpe hkam sha ra chye ai.

Raitim covid ana kap hkrum nna sama n lu ai machyi kumla gaw hkyamsa ai machyi kumla re lam mung tsun da nga ai.Hpa majaw nga yang sama nlu ai masha ni hta covid ana laja lana sawng machyi ai lam n nga ai.Kaji kajaw machyi na,sama nlu ai hte kaji kajaw jahkru ai daram sha hkam sha ra chye ai. Bai sama nlu ai masha ni gaw covid a majaw asak si hkrum ra masa htam 5 grau yawm ai,dai gaw sama lu nna covid machyi hkrum sha ra ai masha ni htan  tsang shara nau n nga ai,hkyamsa ai lam rai nga ai. Mabyin hpe sagawn yu yang sama nlu ai masha ni gaw shanhte hta kap ai ana kanu ni ladi kata kaw sha madung adawt gasat nna sinwawp de ana kanu law law n du mat ai masa rai nga ai. Nsa sa lam rai nga ai sinwawp de ana kanu ni wan sen hku du shang ai rai yang she covid gaw jam jau jaw lu ai re majaw ladi kaw sha shangut kau ai gaw hkyamsa dik machyi kumla rai nga ai.Raitim mung sama nlu ai hte rau hkum kahtet machyi ai,nsa sa chyat ai,oxygen hkrat ai lam ni byin wa ai rai yang gaw ahkyak shatai nna tsi tsi hkam la na ra nan ra ai.

Shingrai tsawra ai shiga madat nu wa hpunau ni hpe hpang jahtum hku nna tsun mayu ai gaw sama n lu sai rai jang ya sha ana kap hpang ai nre hpe dum ga,covid ana kap taw ai masum mali ya rai sai ngu ai hpe chye da na ra sai.Dai majaw tinang kaw nna kaga masha ni hta bai n htawt chyambra na matu chye ai hte kaga san rai nga kau ga,n law htum sama nlu hpang ai ten kaw na shi ya daram kaga masha hte n gayau ai sha lak san rai nga kau ga. Tinang a hkamja lam hpe sadi sahka la let tinang a makau grupyin de mung htawt kap chyambra ai lam n nga hkra anhte yawng ta gindun hkan sa nna ndai covid-19 kap bra ana zinli hpe jawm ning hkap shamyik sa wa ga.

Ndai masum lang numdaw nna byin ai covid ana zinli gaw shawng lang byin ai hte shingdaw yu yang grau lawan ai hku kapbra taw ai re majaw mai byin ai made dum nta kaw sha nga ga. Tinang hte ni htep ai tsi sarawun ni a hpaji jaw matsun ai hpe madat nna she tsi lu tsi sha ai gaw kaja dik re.N ra ang ai sha ana kanu sat tsi hte kaga tsi mawan ni hpe lai jan hkra n jai lang na hpe grai sadi la chye ga.Lata jahkring hkring sha kashin rai masha yawng sadi maja ai hte hkamja dap ni a matsun hte maren hkan nang hkan sa let nga nna hkam kaja ai hte covid ana zinli kaw na lawt lu hkra sak hkrung hkawm sa nga ga law.

Lamang tang madun ai - Julia Ja Ing