Buhkrawp Si A Hkam Kaja Lam Akyu

Nbu si hpan hta na rai nga ai bu hkrawp si gaw anhte a Jinghpaw Mung hta grai law pru ai rai nna sha dat yang asau nga ai nam chyim rawng ai hpe gaw sha yu sai masha shagu chye chyalu rai nga ai. Sau ai, sau law rawng ai re majaw bu hkrawp si sha yang hkum hkrang hta sau shajan ni law jat wa na, hpum jat wa na, sai lam kaji gyip ai ana byin wa na hpe tsang ai masha ni mung nga nga ai.

Raitim bu hkrawp si hta rawng ai sau dat gaw masha a hkamja lam hpe jam jau jaw ai sau dat nre sha masha hpe akyu jaw ai sau dat re ai lam dat garan sawk sagawn lam galaw da lu sai rai nga ai. Bai nna bu hkrawp si gaw kawp ja tum hpan hta lawm nga ai majaw hkam kaja lam a matu sha na kaja ai lusha rai nga ai. Kawp ja tum hpan ni law malawng gaw sau law rawng ai raitim hkum hkrang hpe akyu jaw ai sau hpan ni rai nga ai. Dai sau dat ni hta e masha hpe akyu grai jaw lu ai omega -3 hte omega-6 htam bung ai hku law law rawng ai.

Omega -3 sau dat gaw bawnu matsing nyan kaaj na matu n nga n mai ra ahkyak ai dat rai nga ai. Anhte a bawnu gaw sau dat tsa shadang 60% jan hte hkrang shachyaw da ai rai nga ai. Bawnu cell ni atsawm sha bungli galaw lu na matu omega -3 sau dat ra nga ai. Omega-3 sau dat yawm ai rai yang bawnu bungli galaw lu na atsam mung yawm nna myit maju jung lu ai atsam yawm mat ai, myit daw loi ai, Alzheimer ngu ai bawnu matsing nyan ningra mat ai, ma hkya hkya ana byin lu na masa grau law wa ai.

Omega-6 sau dat hpan gaw omega-3 zawn sha bawnu hpe akyu jaw ai shara hta kau chyen mi hku nna lawm nga ai. Omega – 6 a akyu jaw lu ai kaga lam ni gaw maju lasa machyi ai, nra hkri hkraw ni bum machyi ai hpe shayawm shanem kau ya lu ai. Sai byip n gun hpe mung shayawm kau ya lu nna salum ana byin wa masa yawm mat lu ai akyu ni jaw ai zawn nra ni ja hkak ngang kang na n gun hpe grau kaja shangun lu nga ai.

Bu hkrawp si hta e sau sha nrai, protein ngu ai shan dat, carbohydrate dat, mawm dat, hka dat, folic dat, anti oxidant, vitamin A, B, C, E, K dat, calcium dat, hpri dat, magnesium, potassium hte zinc dat ni mung hkum hkra rawng nga ai. Dai zawn re ai dat hpan ni hkum hkra rawng ai re majaw bu hkrawp si hpe shani shagu sha ya ai gaw pu kaba cancer, jit bawng cancer zawn re ai cancer ana ni n byin hkra makawp maga ya lu nga ai zawn hpyi, sai,shan madi lali tsawm ai akyu hpe mung lu la mai nga ai.

Bai nna bu hkrawp si sha ai gaw cholesterol shayawm kau ya lu ai. Bu hkrawp si hta antioxidant, polyphenol hte vitamin E ni rawng ai majaw masha hpe akyu n jaw ai cholesterol ni hpe shayawm kau ya nna, akyu jaw ai cholesterol shadang hpe sharawt ya lu ai.

Salum hkam kaja ai – bu hkrawp si hta Alhpa – linolenic acid ngu shamying ai hpun hta na lu ai omega-3 fatty acid hpan rawng ai majaw sai lam lasa ni hkam kaja nna salum de sai gayin sa ai lam kaja ai majaw salum hkam  kaja ai akyu hpe jaw ya lu nga ai. Dai re majaw bu hkrawp si sha ya ai gaw salum ana a majaw si hkrum ra masa hta na tsa shadang 10% du hkra yawm mat lu ai lam tsun da nga ai.

Bum machyi ana hpe shayawm ya lu ai – bu hkrawp si gaw antioxidant grai law rawng ai majaw bum machyi ana hpe mung hkyamsa shangun lu ai. Dai sha n-ga jitdwi sai dwi ana hte salum ana nbyin hkra makawp maga ya lu ai. 

Lusha rin shamyit kaja ai – bu hkrawp si hta e lusha rin shamyit ai hta akyu jaw ai bacteria ni hpe n gun shabyin ya lu ai lusha dat ni rawng ai majaw masha hkum hkrang hpe mung, lusha rin ai lam hta mung, akyu jaw ai bacteria ni hpe du hkra hkam kaja shangun nna lusha rin ai magam hpe kaja dik n gun jahpring ya lu ai.

Cancer byin lu masa hpe shayawm kau ya lu ai – bu hkrawp si gaw sinda shan cancer ana, jit bawng cancer ana hte pu kaba cancer ana ni byin wa lu masa hpe shayawm kau ya lu na atsam nga ai. Bai nna bu hkrawp si sha ai gaw hormone a majaw byin ai cancer ana ni n byin hkra mung makawp maga ya lu ai.

Kawp ja tum hpan ni gaw sau law ai lusha re nga tim hkum numnak n rawt jat ai majaw kawp ja tum ni hpe sha ya na kaja ai lam anhte chye lu ga ai. Dai hta na bu hkrawp si gaw grau tang du ai hku akyu jaw ai lam tsun da nga ai. Bu hkrawp si hta mawm dat law rawng ai mung hkum num nak yawm na matu garum ya ai rai nga ai. Bu hkrawp si hta rawng ai mawm dat ni gaw pu kata na akyu jaw ai bacteria ni hpe shalaw jat nna kan sa man shangun ai.

Bu hkrawp si sha ai gaw sinda shan cancer, jit bawng cancer hte pu kaba cancer zawn re ai hkrit tsang ra ai cancer ana ni kaw na mung makawp maga ya lu ai re majaw bu hkrawp si hpe sha ya nga ga. Grau nna ndai aten gaw bu hkrawp si hpe grau lu sha na loi ai ten mung rai nga ai. Dai re majaw bu hkrawp si hpe hkam kaja lam a matu mung myit shalawm nna lani mi hta sha grai law sha ai hku nre sha,shani shagu shadawn sharam rai sha chye ga ai rai yang hkum hkrang hkam kaja lam hpe teng sha hkam la lu na ga ai ngu garan kachyan ya dat lu ga ai.

By - Julia Ja Ing