Daini Na Mungkan A Matu Karai Hte Seng Ai Hpaji (Theology) Kawn Kabu Gara Shiga Hpe Dan Len Hkra Lachyum Shapraw Ya Ra Nga Ai

Daini Na Mungkan A Matu Karai Hte Seng Ai Hpaji (Theology) Kawn Kabu Gara Shiga Hpe Dan Len Hkra Lachyum Shapraw Ya Ra Nga Ai

Wa Sarabyin Francis Kawn “New Motu Propri” “Ad Theologiam Promovendam” “The Statutes Of The Pontifical Academy Of Theology hpe prat madang bung hkra shatsawm ai lam galaw ai, dai hpe “Courageous Cultural Revolution”  gwi ai myit hte htunghking hpe rawt malang ai the “commitment to dialogue in the light of Revelation” shingran nhtoi hta hkrum zup matut mahkai na matu sadi jaw ai ngu nna shaga lai wa ai..

Nawku hpung langai gaw rau hkrun lam hkawm hkaw tsun, Sasana galaw nna, pru hkawm sa na matu ra nga ai zawn nawku hpung hte seng ai Karai Hpaji ngu ai (Theology) lam mung ra gadawn nga ai.

Ndai lam ni gaw Wasarabyin Francis kawn 1 November 2023 shani new Motu Propri Ad Theologiam Promovendam hta The Statutes Of The Pontifical Academy Of Theology hpe updates galaw ai lam re ai hpe chye lu ai.

Clement XI kawn nna 23 April 1718 hta Canonically hpe gaw gap hpang wa ai dai hpe gadun hku na “Inscrutabili” chye na grai yak ai lam ngu let ndai dakkasu hpe gaw Mungkan hte Nawku hpung a matu Theology ngu ai kaw na Service jaw lu na matu yaw shada ai hpe chye lu ai. Lai wa sai shaning law law hta “Group Of Scholars ngu na Hpaiji Ninghkrin Uhpung ni hku nna sawk sagawn ai lam galaw na matu hte Nawku hpung hte seng ai lam hpe lak lak lai lai sung sung tang tang hku hka ja ai wuhpung ni shaning hte shaning matut manoi nga lai wa ai hpe mung chye lu ai.

Ya ten hta gaw nawku hpung hte seng ai Karai hpaji hte seng ai lam ni hpe ya na prat hte grau htap htup ai hku masat da ai lam ni hpe shading sharai na aten re ai lam hpe mung tsun lai wa ai.

Mungkan hte shimgyim wuhpung ni a matu shanhte a “ mang hkang ni, machyi tsinyam lam ni, shingjawng ra ai prat masa ni, hte byin wa mai ai lam ni” mahkra hpe Theological Karai Hpaji lam yan  kawn na “an epistemological and methodological” ngu ai myit sumru hpaji hte tatut galaw ai ni hpe bai nhtang myit shangun ai lam ni hpe galaw lajang ya nga ai, dai hpe “Courageous Cultural Revolution” ngu nna shaga ai lam re hpe tsun lai wa ai.

Wa Sarabyin kawn anthe hta ra kadawn nga ai gaw “A Fundamentally Contextual Theology” ngu ai hpe ka lai wa ai, “anhte ni gaw nga ai shara lamu ga n bung ai, wuhpung wuhpawng n bung ai hte htunghking n bung ai hku na nga sa ga ai rai tim anhte ni a shani shagu na nga sa ai hta num hte la ngu na ni mung jachyum mungga hpe hti myit sumru lu ai hte lachyum chye shalen ai ahtsam ni” nga ra ai lam hpe tsun lai wa ai.

The Apostolic Letter hta tsun da ai Theology..Karai hpaji lam ngu ai gaw “ htunghking hte tsun shaga ai lam yan ni, n bung ai htunghking hte masat tara ni a lapran, n bung ai Christan nawku wuhpung hte hpung hkring htawng ni a lapran” gaja wa nang chye chyang galu kaba wa ra ai lam ka da ai hpe chye lu ai.

Ndai lam gaw “kam sham ai masha hte nkam sham ai masha ni yawng hpe” asan sha myit lawm wa hkra galaw ra ai lam rai nga ai.

Ndai zawn galaw ai gaw “transdisciplinarity” ngu na rit kawp tara the maren galaw ai lam re ai hpe Wa sarabyin kawn tang madun da nga ai. The Apostolic Constitution Veritatis Gaudium kawn ndai hte seng nna “Karai Kasang a chyum mungga kaw na jaw ai hpaji byennya atsam hte anhte a prat  nhtoi hte seng lam ni hpe ninghkap ai tara ma hkra hpe shading sharai ai hte shamu shamawt ya nga ai” lam re ai hpe tsun san lang da nga ai.

Ndai ginlam ni a majaw Theology hpe n bung ai machye machyang hte ladat nnan ni hpe shapraw let “Madu Yesu sharin ya ai lam matsun ni hpe moi na raw chye na hkawn hkrang wa lu na matu, makam masham a teng man ai lam ni hpe chye na hkawn hkrang wa lu na matu”ya na anhte a ga hku chye na wa hkra galaw ra ai lam tsun da nga ai.

Dai hpang Theology gaw “ya anhte ni ga rawng rawng ai hta” “myit sawn sumru ai lam,hpaji hte seng ai sharin shaga ai lam” ni hpe teng man ai hte daw dan ya lu ai tara hku nna akyu jaw garum nga ai.

Theology gaw “abstract hte ideological” a matu ritkawp tara n rai tim “spiritual” ngu na wenyi lam yan a matu gaw rai nga ai hpe Wa sarabyin kawn madung da tsun lai wa ai, “ tsawra myit hte ma gun ai kanu ni, kyu hpyi ai, bai lahput hput di let myit lawm hkum lawm akyu hpyi shakut ai lam ni, lak san rit kawp tara ni hte maren masha ni a nsen hpe myit galu let madat ya ai lam ni gaw grai nan htap htup ai “discipline” re ai lam hpe tsun lai wa ai.

Wa sarabyin kawn “popular theology”ngu ai hpe “shinggyim labau hta matsan dum myit masha hta byin nga ai machyi ningma ni hpe garum shing tau ai hte anhte hpe hpan ai lam gaw” myi htoi ni a hpang jahtum myit mada ai lam (hope of ultimate fulfilment) rai nga ai lam tsun da nga ai.

Wa sarabyin Francis kawn ta tut hta Theology gaw “pastoral stamp” hku nna shara la ra ai, dai majaw anhte a Karai masa lam yan hpe mu ai ningmu hpe bai nhtang mu lu na matu “ anhte ni mu mada ai lam ni nbung ai ginlam hte anhte a ngang kang ai masa hku tinang hkum tinang mu chye ai the mungga hkaw tsun ai (evangelization) hta shi shara shi chye da ai lam rai nga ai.

Ndai gaw sasana ningnan re ai lam hpe The President of the Pontifical Academy of Theology, Monsignor Antonio Stagliano kaw na tsun lai wa ai.

Ndai sasana lam hta “anhte shada da hpaji hparat lam ni hpe tsun shaga bawng ban ai hte matut mahkai lam ni hpe madang shatsaw ra ai lam, bai nna Karai a mungga masha shagu hta chyam bra wa nna “theological research”hkan masha shagu shang lawm wa lu na matu, dai rai yang she anhte masha ni a prat mung “theological life” byin wa na re hpe tsun lai wa ai.