San Pra ai Wa Sarabyin Gregory “Gregory the Great” a Labau Kadun (September 3) 03 Sept 2023

San Pra ai Wa Sarabyin Gregory “Gregory the Great” a Labau Kadun (September 3)

Nawku Hpung a labau hpe hkap madat hkaja la nga ai, Hkungga ai Nuwa Hpunau ni, ndai bat na lamang hta gaw, San Pra ai Wa Sarabyin Gregory “Gregory the Great” a Labau Kadun hte Seng nna, mu hti hkaja la lu ai made mi hpe gam garan ya nan ngai.  ngu ai ginlam hte seng nna matut gam garan ya na n-ngai.

Nu Wa ni, Wa Sarabyin Gregory (Gregory the Great) gaw, Share Shagan Sarabyin kaw na malawm (one of the greatest Popes) rai nga ai. Shi gaw, A.D (540) ning hta shangai chyinghkai wa ai rai nga ai. Shi a Kanu Kawa ni gaw, Hkawhkam magam gun aru arat ni kaw rai nga ai. Shi a Kawa gaw, Rap Daw Salang Malawm langai mi mung rai nga ai. Shi a Kanu Sylvia chyawm gaw, san seng san pra ai hte sak hkrung hkawm sa ai jan rai nga ai. Shi a chyinghkai Kanu mung, Nawku hpung a San Pra ai Masha langai mi rai nga ai. Ya na zawn, San Pra ai Greogry gaw, shi a sak prat hkrun lam hpe akyu jaw ya lu na, Upade Hpaji hpe lata sharin la lai wa ai. Raitimung, shi sak naw kaji ai aten kawn Shi a share shagan ni hku nna hkap la da ai gaw, Nawku Hpung a Kawa ni ngu mai tsun ai, San Pra ai Ambrose, San Pra ai Jerome hte San Augustine ni rai nga ma ai. Shi ra sharawng let hti hkaja ai Laika Buk ni mung, lahta na, San Pra ai masha ni ka tawn da ai Laika buk ni rai nga ai. Shanhte a shadum jahprang da ai lam ni hpe bai sawn maram dinglik ai lam ni galaw lai wa ai. Shi gaw, Tara Agyi langai hku nna, mying dan hkung let, Roma mare hta Practor Tara Agyi hku nna lata la hkrum wu ai. Kaning re ai arawng aya mi nga tim, shi a matsan madum lama ai myit, Tara Upade hte seng wa jang, shawang tsawra myit hte galaw lajang la ai lam ni gaw, shi hpe mung chying sha ni grai tsawra hku hkau hpa byin wa sai. San Pra ai Gregory a ra sharawng myit katu ai lam gaw, langai dinghkrai sha tara sa shadik nga na lam rai nga ai. Dai majaw, shi a Chyinghkai Kawa n-nga mat ai shaloi shi lu da ai arung arai ni hpe dut kau nna, Tawra jawng ni gaw gap let alu sak jaw lai wa ai. Shi gaw, Sicily shara hta, Tawra Jawng (6) gaw gap lai wa ai. Roma mare hta shi nga ai dum nta hpe mung Tawra Jawng galaw kau nna, dai shara hta sha Benedictine Tawra langai hku nna nga hpang mat wa ai. A.D (578) ning hta, Wa Sarabyin gaw, shi nga taw ai shara kawn shaga la nhtawm, Wa Sarabyin Dakkasa hku nna, Constantinople Hkawhkam hpang de sa shangun dat wu ai.

Dai zawn sa shangun dat ai lam gaw, Lombard ni a gasat ai hpyen kawn Roma hte Italy gaw, Hkawhkam wa ai makawp magap la na hpe ra sharawng ai ngu ai yaw shada lam hte sa shangun dat ai rai nga ai. San Pra ai Gregory gaw, Constantinople Mare kaba hta (6) tup ngai lai wa ai. Shi a magam bungli ni mung awng dang lam hpe lu la wu ai. Dai hpang Roma de bai nhtang wa nna, Shi a Tawra Jawng hta bai wa nga ai. A.D (590) ning hta gaw, Shi langai ding hkrai sha nga nga ai kawn kalang bai shaga la ai hkrum nu ai. Raitimung, ndai lang gaw, Wa Sarabyin tai na matu rai nga ai. Shi gaw, Nawku Hpung hpe (13) ning jan woi awn up hkang lai wa ai. Shi a lak htak hta, Nawku Hpung a gahkin gumdin ai lam, Ritkawp tara nga ai lam gaw, mungkan a matu kaba dik ai n gun atsam tai lai wa sai. Dai aten hta shi lama n hkye la yang, Roma Emperor de shang wa ai Barbarian ni a lata hta Moi na madu dan ai Roma hte Greek ni a shing gyim nga sa lai len ladat ni mat mat sana sha rai nga ai. Dai aten hta sha, Roma hte Greek ni a shing gyim nga sa lai len ni gaw, Barbarian ni hpang maga de hka yawng ai zawn rai wa ai. Shi gaw, Wenyi ni hpe hkye mawai na matu shangai wa ai zawn she rai nga nu ai; Madu Yesu a Tara mungga ni hpe kaning rai hkan sa shatup ra ai ngu ai lam ni hpe Mungkan de tsun sharin matsun ya ai. Dai aten Wa Sarabyin Gregory gaw, Mung masa lam hta mung, grai kung kyang ai ngu mai tsun nga ai. Shi a lak hkak hta, makau grup yin hkan na mayak mahkak lam ni hte up hkang masha kata ai lam ni hte hpring chyat rai nga nna, Mung masa la ni, hpyen la ni mung garum la na masha kata rai nga ma ai. Dai aten hta, mung chying sha ni gaw, Wa Sarabyin hpang de man gayin wa let, garum hpyi wa ai hte maren sha, Wa Sarabyin mung garum la na matu, dut dang lam n-nga, kalang lata garum lai wa sai rai nga ai.

Bai nna, dai aten hta, Lombard ni gaw, Italy Mungdan na ahkyak ai shara ni hpe zing madu la kau nna, Roma hpe pyi shahkrit shama ai lam ni galaw wa ai aten mung rai nga ai. Dai aten laman hta, Roma Hkawhkam wa mung, tsan la dik ai Sinpraw hkran de du taw nga nu ai. Hkawhkam a malai Revenna na up hkang ai ni mung, Wa Sarabyin hpe Ja gumhpraw n gun, hpyen n gun hpa mung garum ai lam n nga ma ai. Dai majaw, Nawku Hpung hpe sak jaw ai alu ni, grau nna, Italy zunlawng mungdan kaji ni kawn lu la ai alu ni hte Lombard ni hpe gumhpraw matsut jaw nna awng dang lam hpe lu la shangun ma ai. Dai lam ni a majaw, shi gaw, Roma Mare kaba a Mung masa lam hte Wenyi masa lam lahkawng maga a matu ningbaw tai ya rit nga nna, ra sharawng hpyi shawn ai lam hpe hkam lai wa ai.

Dai lit hpe hkam la sai hte maren, Roma Hkawhkam ni a maungdan Roman Empire, hten bya mat ai shaloi, mungchying sha ni hpe masha shazai ni a lata kaw na Wa Sarabyin makawp maga da ya lai wa sai. Shi gaw, Lombard ni a Hkawhkam wa hte simsa lam ga sadi sen htu nna, Roma Mare kaba a Wang Shakum (Madin Bunghku) ni hpe bai gaw gap lajang lai wa ai. Dai hta n-ga, Hpyen n gun shalaw da ai hte mayam ni hte seng ai Ritkawp tara ni hpe mung shayawm ya lai wa ai. Ndai zawn Mungdan a matu galaw shakut taw nga ai raitim, Nawku Hpung a ningbaw langai re ai hte maren, Nawku Hpung a lit magam hta mung, langai mi pyi hprai shai ai lama n nga hkra shakut lai wa nu ai. Shi a magam lit gaw, amyu sha marai hkum shagu hpe tsun shadum jahprang, sharin shaga na lit rai nga ai. Shi rai n si shi yang, Arians ni rai nga ai, Spain hte Visigoth ni gaw, teng man ai makam masham de du shang wa ai lam hpe mu kau da wu ai. Shi gaw, Crosica hte Sardinia hkan na, Pagan (Nat Jaw) htung lai masa ni hpe shaprai shamyit kau nna, Italy mungdan na Arian ni rai nga ai Lombard ni hpe mung, tengman ai makam masham n pawt jahkrat kau da ya lu sai.

Wa Sarabyin Gregory gaw, mying kaba ai “Gregorian Chant” ngu ai Nawku Lamang, Missa Hkungga Lamang ni hta lang ai mahkawn mangoi ni hpe ka shalat kau da sai rai nga ai. Dai majaw, daini na aten du hkra, Nawku Hpung gaw, shi ka shalat kau da ai Nawku Mahkawn ni hpe ra sharawng let mahkawn mangwi, jai lang nga ga ai re. Dai sha n-ga, shawng ningnan lang England mungdan de Kabu Gara Shiga hkaw shabra na Sasana magam gun ni hpe shangun dat ai wa mung rai nga ai. Masha ni e, shagrau shakawn nna mying kaba timung, Wa Sarabyin gaw, shi hkum hpe “Mayam ni a Mayam” “Servus Servorum” nga nna shamying la ai; ndai mying hpe shi a hkang galai ai Sarabyin ni yawng mung, matut ding yang hkap la, shamying la nga ma ai. Laja lana re ai ana ahkya, Pesatilens (Pestilence) byin wa ai aten hta, mara a majaw jam jau hkam akyu hpyi yan hkawm ai, Penitential procession hpe mung, Wa Sarabyin Gregory woi galaw ai. Dai akyu hpyi yan hkawm nga yang, Lamu Kasa Mikael gaw, Hadrian a Gawknu ntsa hta dan pru wa ai; shi a lata hte nhtu hpe n-ga kaw nna shaw la dan ai. Dai gaw Karai Kasang jaw ai ari dan jaw ten htum sai, ngu ai rai nga ai. Dai majaw, chyeju dum masat ding sat shatai nna, ndai Gawknu ntsa kaw magri hte galaw da ai lamu kasa sumla hpe tawn da nga ma ai; dai hpe hpang de gaw, “Castel Sant’ Angelo” nga nna shamying ya ma ai.

Bai nna, Wa Sarabyin Gregory gaw, Roma Mare kaba hta, hpung masha law law Missa Hkungga lamang lu shang lawm mai ai shara ni hta Missa Hkungga nawng jau ya lai wa ai. Dai zawn galaw ai ladat gaw, tsa ban (4) hpe bai myit dum shangun nga ai. Nawku Hpung a Poi Kaba ni hta, Mungdaw (25) kaw shanu nga ai, Nawku Hpung masha ni gaw, tinang a Jau ni hte rau, Wa Sarabyin ala taw nga ai shara de, San Pra ai ni hpang de garum hpyi ai Akyu hpyi Ga (Litany Prayer) tsun nna lam hkawm sa ai lam ni galaw lai wa ai. Shanhte yawng du zup wa ai shaloi, Wa Sarabyin gaw, hkik hkam ai lamang ni hte rau Missa Hkungga Nawng Jau ya let, Kabu Gara Mungga hkawn matsun ya ai. Dai zawn re ai Nawku Htung lai ladat hpe tsa ban (14) du hkra kata hkum pat dut dang ai lam n nga, ding yang galaw lai wa ma ai. Du Sa ai Ladaw, Lusha Gam ai Ladaw, Hkrismat hte Paska Poi Kaba Nhtoi ni hta e, San Peter, San Mary Major, San John Lateran Nawku Htingnu kaba ni hta hkyik hkam ai hku nna galaw lai wa ma ai.

Wa Sarabyin Gregory gaw, machyi makaw hkrum taw tim pyi, shi a yupra ntsa kawn Nawku Hpung hpe lam woi awn up hkang lai wa sai rai nga ai. Ndai zawn, Wa Sarabyin Gregory gaw, Nawku Hpung hte Mungdan a lit magam lahkawng yan hpe n hprai n yet ai sha shakut nga ding yang, A.D (604) ning, March shata (12) ya shani gaw, Madu kaw yup pyaw ban sa mat wa sai rai nga ai.

Wa Sarabyin n nga mat ai hpang kade nna yang, Shawa masha ni jawm myit hkrum daw dan nna, Popular acclamation hte, San Pra ai Masha nga nna masat shagrau ya ma ai. Shi a Poi Nhtoi hpe Shaning Shagu September shata praw (3) ya ni hta ding yang galaw ya nga ga ai re. San Pra ai Wa Sarabyin Greogry gaw, Share Shagan “the Great” nga nna shagrau hkrum ai Sarabyin marai (2) kaw na, langai mi rai nga ai.