Nu Maria Dan Pru Dan Ai Shara Hte Labau Ni

San: RVA Magam gun wajau mama sara/num ni yawng hpang de hpyi shawn dat mayu ai nu maria a sak naw kaji ai ten kaw na lamu de woi shalun la hkrum ai nu maria labau lam ni hte lamu mungdan de woi shalun la hkrum ai hpang kaw na bai dinghta ga de danpru dan ai gara shara hkan dan pru lai wa ai lam ni hpe chyeju hte naw shapoi ya marit ngu hkungga lara hte hpyi lajin dat ai law. Waimaw jau ginwang jamga mare kaw nga n na yaten miwa mung htingshung kaw du nga ai Easter Dashi hkawn ra a ga san hpe htai ya na nngai.

Htai: Nu Maria lamu de woi shalun la hkrum ai labau lam hpe gaw shawng na san htai lamang hta htai da sai re majaw ndai san htai lamang hta gaw Kanu Nu Maria lamu mungdan de woi shalun la hkrum ai hpang dinghta ga hta dan pru dan ai labau hpe madung htai ya na nngai. Mungdan shara shagu hta dan pru ai lam ni nga ai re majaw gaw labau yawng hpe sagawn dan na gaw yak na re. Raitim, mying dan hkrung ai shara ni hpe dang lu ai made sagawn ndau ya na nngai.

Labau hte maren nga yang Europe Dan hta dan pru ai grau law ai hpe mu lu ga ai. Kanu Maria dan pru ai lam hpe Kahtawlik Nawku Hpung sha madung hkap la ai, kam ai rai nga ai. Maria hpe hkungga lara di ai mung Kahtawlik makam hta sha madung sharin shaga da nga ai. Yawhan A Shingran Laika hte maren nga yang Nu Maria gaw Kasa ni a prat kaw nna nan dan pru sai hpe maram lu ai lam Catholic doctrine “Kahtawlik nawku hpung a sharin shaga ai lam” hta Yawhan a shingran laika htuk shapraw ai aten shawng kaw dan dan sai re ngu Kasa ni hta na hpang jahtum nga ai Yawhan shi a shingran laika hta (the age of public revelation) sakse hkam da nga ai. Yawhan gaw AD 100 daram aten hta nnga mat ai lam shi a labau hta tsun da ai.

1. Our Lady of Knock, Ireland (Ireland mungdan, Knock kaw dan pru ai Nu Maria)

1879, August 21 ya shani Hkawnset Kanu Nu Maria, San Yawsep hte Chyum laika sara San Yawhan ni num lahkawng kaw dan pru ai. Shan lahkawng a mying gaw Mary sha rai ma ai. Hpang daw de shan lahkawng hte rau dai shara kaw sa yu ai ni mung nawku tawn ntsa kaw wudang hte wan kawk kaji hpe mu lu ma ai lam sakse hkam da ma ai. Dai majaw dai kaw du ai ni yawng gaw Rosary hti akyu hpyi ma ai rai nna, dai aten hta ja nsam hte re ai nhtoi hpe mu lu ma ai.

1. Our Lady of Pontmain, France (Fransik mungdan na Pontmain kaw dan pru ai Nu Maria) 1871, January 17 ya shani, “Franco-Prussian War” Fransik mung dan hte Prussia Mungdan lapran majan laja lana byin nga ai aten, asak 12 ning sha naw re ai Eugene Barbedette mying ai wa hpe Pontmain kaw makoi sharawng da ai. Shana aten hta lamu ntsa kaw grai tsawm ai num langai shagan mi kap ai tsawm tsit (blue grown) nsam nga ai num lawngbu/ lawngren hte (ablack veil under a golden crown) ja jan mau npu hta (gawngsawng) sumpan hpajat achyang jahkrat da ai hpe mu lu ai ngu labau hta tsun da ai. Asak 10 ning re ai shi a kanau mung Maria dan dan ai hpe mu ai raitim kanu kawa yan hte kaga asak ram sai ni gaw hpa n mu lu ma ai. Kaga ma yan nau mung Maria dan dan ai hpe mu lu ma ai raitim, asak ram ai ni gaw man masum jut nsam rawng ai shagan hpe sha mu lu ma ai. Maria dan dan ai hpe mu lu ai ma ni, hpang de Jau Ma Ma tai wa ma ai. Pontmain gaw akyu hpyi bu hkawm shara langai tai wa ai hte Bob hte shi a ningrum ningtau myit mada lam tawn let nawku gawk langai mi alu galaw ma ai rai nna, dai hpe “Our Lady of Hope of Pntmain” ngu shamying da ma ai hte Washington DC hta na the National Shrine of the Immaculated Conception hpe gaw gap da ma ai lam chye lu ai.
2. Our lady of the Miriculous Medal, France (Fransik mungdan na mau hpa lamik kumla hte seng ai masat masa dazik kaw kap ai Nu Maria sumla) 1930, July 19 ya shani, nsen langai mi Ma Ma Catherine Laboure hpe akyu hpyi gawk de sa na matu shaga wa ai. Dai akyu hpyi gawk kaw Kanu Nu Maria, shi hpe ga hkap shaga ai. “ya aten hta Fransik mungdan hte mungkan ting hta n hkru n kaja ai lam hte hpring nga ai” ngu ai rai nga ai. Dai hpang Catherine hpe masat masa dazik ni galaw na matu hpyi shawn lit shatsawm dat ai. Dai hpe gali ai ni gaw chyeju ru jaw ai hkrum na ra ai ngu ga sadi jaw da ai. dai masat masa dazik hta “O Marie concue sans peche, priez pour nous qui avons recours a vous” ngu ka da ai. English ga hku “O Mary, conceived without sin, pray for us who have recourse to thee” ngu ai rai nga ai. Lachyum gaw “Mara n kap na-um na-sin ai O Maria e, anhte nang hpe kam shamat shanat ai ni a matu akyu ara hpyi ya rit,” ngu ai rai nga ai. Ma Ma Catherine gaw shi a ngam nga ai prat hpe machyi masha ni hte asak kung dinggai dingla ni hpe yu lakawn ai amu galaw let shama kau ai rai nga ai. Shi a hkum tsawp hpe ya du hkra Fransik mungdan Paris kaw n hten n run ai sha naw tawn da ai (discovered to be incorrupt). Shi hpe 1949 shaning, San Yawhan Pawlu II a prat hta San Pra masha tang da ai rai nga ai. Shi a lata hta dai masat dazik sumla hpe mung shakap da ya ai.
3. Our Lady of the Golden Heart, Belgium (Belgium mundan na ja nsam hte re ai Nu Maria a Masin salum) 1932, November shata kaw nna hpang shaning January lapran, Nu Maria Sasana ma marai manga (5) kaw 33 lang sa dan dan ai hta “the small Belgian town of Beauraing” hta 9 lang ngu na kaw nna 15 lang ngu na lapran dan dan ai rai nga ai. Sa dan dan ai num sha gaw sumri ahpraw galu hpe gyit da ai. Shi hkum shi “mara n kap na-um na-sin ai (the Immaculate Virgin)” wa re ngu shachyan la ai. Shi sa dan dan ai shara hta akyu hpyi shara (Chapel) hpe gap ya na matu sasana ma ni hpe hpyi shawn nna dai shara hta kadai raitim akyu sa hpyi mai ai lam tsun da ai. Hpang jahtum na sa dan dan ai hta shi a ja nsam masin salum hpe dan lai wa ai.
4. Virgin of the Poor, Belgium (Begium na matsan mayan ni a hkawnset) Belgium na Beauraing hta sa dan dan ai hpang gade n na yang, 1933, January 15 kaw nna March 2 ya laman 12 ning sha naw re ai Mariette Beco kaw bai sa dan dan ai. Bu hpun gaw (white gown) num lawngbu/ lawngren hte tsawm tsit shingkyit hpe hpun da ai. Shi hkum shi matsan mayan ni a hkawnset re ngu shachyan ai. “Ngai hpe kam mu, ngai mung nang hpe kam na nngai” ngu mung ga sadi tawn da ai. Ma hpe hka shi na hka hta lata hpe tsing da let mungdan ting hpe shamai shatsai ya na matu tsun ai. Dai shara hta akyu hpyi nta gawk (chapel) hpe gap da na matu mung hpyi shawn ai. Banneus hta dan dan ai hpe gabaw lahkawng jaw da ma ai. (1) Our Lady of the Poor (Matsan mayan ni a Kanu) (2) Queen of Nations (Mungdan a hkawhkam jan) ngu jaw da ma ai. Ndai lam hpe mu ai Ma Mariette hpe shi a kadwi hte rau masha yawng e asawng asang di lai wa ma ai. Raitim Francis mungdan na Lourdes Maria hpe mu ai Bernadette mying hte shi hpe shaga ma ai. Mariette asak ram ten hkungran dinghku de let simsa ai hku sha sak hkrung lai wa ai. Shi garai n si shi yang, 2008 shaning hta “Ngai gaw shiga hpe shalai ya ai sha re, shi htawn ai wa hta hpa ahkyak ai lam n nga ai,” ngu sakse hkam da ai. Mariette ndai ga hpe tsun ai hpang masum ning rai yang n nga mat ai.
5. Our Lady, Help of Christians, Czech Republic (Czech mungdan na Christan ni hpe garum ai Nu Maria) 1866, January 13 ya jahpawt daw hkying mali (4) aten hta machyi taw nga ai Magdalena kade kaw sa dan dan ai. Magdalena hkam ja wa ai hte seng nna tsi sara ni a matu ga san san shara tai wa ma ai. Shi hte rau dai kaw akyu hpyi ai ni law law machyi makaw hkrum ai kaw nna mai tsai wa ma ai lam labau hta matsing da ma ai.
6. Our Lady of Gietrzwald, Poland (Poland mungdan, Gietrzwald na Nu Maria). 1877 shaning hta “a Bright Lady” htoi shingkang nsam hte re ai num langai mi asak 13 ning re ai Justyna Szafrynska kaw sa dan dan nna, hpang shani shi a manang Barbara Samulowska kaw mung sa dan dan ai. Nawku jawng wang shawng kaw na “maple tree” lap sen hpun ntsa kaw ma Yesu hte rau sa dan dan ai. Shan nu a makau grupyin kaw lamu kasa ni mung shinggrup da ai. Shi gaw mara n kap na-um na-sin ai Chyoi Pra ai Hkawnset Maria re ngu shi hkum shi shachyan nna, Rosary hti na matu tsun wa ai. Dai zawn Rosary hti ai rai yang machyi makaw ai kaw nna shamai shatsai hkrum na re lam mung ga sadi jaw da ai. Shut sai ai hku ga sadi tawn da ai ni hpe shadum na matu mung hpyi shawn da ai. Dai zawn re ai masha ni gaw sumsing mungdan de n du lu na, hpa majaw nga yang shanhte ni Satan a myit hkan ma ai majaw re ngu mung tsun da ai.
7. Our Lady of Lezajsk, Poland (Poland mungdan, Lezajsk na nu maria). 1578 shaning hta Hpun daw masha Thomas Michaelek gaw nam maling hta nhtoi shingkang langai hpe mu lu ai. Dai wa gaw Hkawnset Maria rai nna, dai shara hta nawku jawng gap na matu hpyi sawn wa ai. Thomas gaw hkrit kajawng ai majaw hpa mung n galaw byin ai. Nu Maria kalang bai dan dan let nawku jawng gaw gap na matu bai matsun wa ai. Shi gaw nawku jawng hpe gaw gap ai raitim kam sham ai lam gaw n nga lai wa ai. Hpung sara langai mi shi hpe shaga san sagawn ai lam galaw lai wa ai. Dai hpung sara si ai hpang she nawku jawng kasha langai mi gap da lu ai. Lezajsk shara gaw Yuda masha ni a akyu hpyi bu hkawm shara langai mung rai nga ai. Dai shara kaw tsaban 18 aten na Hasidic movement hpe gaw de hpang da ya ai Tara sara (Rabbi) Elimelech hpe lup da ai rai nga ai.
8. Our Lady of Siluva, Lithuania (Lithuania mungdan, Siluva na Nu maria). 1608 shaning na ginhtawng ta hta sasana ma ni sagu ni hpe rem sin nga yang grai tsawm ai num langai mi ma chyangai langai hpe pawn da let hkrap nga ai hpe mu lu ai lam tsun dan ma ai. Hpang shani shahte wa tsun hkai dan ai Calvinist Sara langai hte rau dai shara de bai sa yu ma ai shaloi mung dai num naw nga taw ai hpe mu lu ma ai. Dai shara gaw nawku jawng makau kaw rai nga ai. Dai majaw mi shawng na nawku jawng dingsa shara kaw Kahtawlik nawku jawng ningnan langai mi hpe bai gaw gap da lai ma ai. Wa Sarabyin Pius XI kawn dai shara hpe Terra Mariana (Maryland) ngu shamying da ya ai. Lahkawng lang ngu na mungkan maja aten du hkra Siluva de du hkra Lithuania mare ting kaw akyu hpyi bu hkawm shara hku sa du akyu hpyi lai wa ma ai. Siluva na Nu maria gaw Kahtawlik makam hpe shamat kau ai ni a matu kam hpa shara hte shanhte a malai akyu hpyi ai ni a kam hpa shara ngu masat da ai.
9. Our Lady of La salette, Franch (Fransik mungdan, La Salette na Nu Maria). 1846, September 19 ya shani, asak 11 ning re ai Maximin Giraud hte asak 15 ning re ai Melanie Calvat hpe bum mayan kaw grai tsawm ai num langai mi sa dan dan ai. Shi gaw ahpraw nsam rawng ai nlaw seng (pale) hkachyi hpe gali da nna ja nsam rawng ai lawngsap hpe gali dagaw da ai. Shi a myiman hpe lata hte magap da let hkrap nga ai. Shi gaw shawng ningnan shan lahkawng hpe Franch ga hte shaga hpang ai. Hpang daw de buga ga rai nga ai Occitan ga hte bai shaga ai. Laban nhtoi hpe manu shadan hkungga lara di na matu hte Karai kasang a mying ningsang hpe mung hkungga manu shadan na matu shadum n-gun jaw ai. Dai n rai yang myit n pyaw hpa ari dam hkam ra na re ngu mung tsun shadum wa ai. Dai shiga hpe mungkan ting ndau shana na matu mung hpyi shawn da ai. Sasana Ma shagu mung dai num sha kaw nna pru mat ai hpang dai ga koi hpe lu la ma ai. Ndai mabyin gaw La Salette kaw dan pru ai hte matut manoi ai re ngu mung hkam la ma ai. 1852 shaning hta Fransik mungdan La Salette kaw La Salette sasana hpung hpe gaw de hpang ai rai nga ai. La Salette sasana hpung gaw mungdan law law hta sasana galaw nga sai rai nga ai.
10. Our Lady of Happy Meetings, France (Fransik mungdan na kabu gara hkrum shaga ai Nu Maria). 1664 shaning hta asak 17 ning re ai sagu rem numsha Benoite Bencurel kaw sa dan dan ai. Shara gaw dingda Francis mungdan hta rai nga ai. Shawng sa dan dan ai wa gaw tsaban masum aten makam masham a majaw sat hkrum ai San Maurice rai nga ai. Shi a dum nta hta sa nna, bum kadik hkam wam (valley) de sa na matu matsun dat nna dai shara hta Nu Maria hpe hkrum na lam ga sadi jaw dat ai. Kaja wa nan dai shara hta ma Yesu hpe pawn da ai Nu Maria hpe sa mu ai. Dai num mung shi hpe Laus ngu ai mare de sa nna shi matsun ai hte maren mara lu ai ni myit malai lu galai shai wa na shara nawku jawng kaji hpe gaw gap na matu matsun ai. Dai shara hta Nu Maria chyahkring hkring dan pru dan na ngu mung ga sadi jaw da ai. Laus ngu ai mare de akyu hpyi bu hkawm ai ni kaw nna San Pra masha tai wa ai ni mung nga nga sai. Dai ni hta na Oblates of Mary Immaculate hpung hpe gaw de da ai Eugene de Mazenod mung rai nga ai. Laus hta 1718 shaning du hkra Nu Maria dan pru dan lai wa ai. Wa sarabyin rung kaw nna 2008 shaning hta labau shang hku hkap la matsing da sai rai nga ai.
11. Our Lady of Fatima, Portugal (Portugal mungdan, Fatima na Nu maria). 1917 shaning May 13 kaw nna October 13 lapran jan hta grau htoi ai nsam hte num langai mi Portuguese sagu rem ma ni rai nga ai Lucia dos Santos hte shi a kahpu kanau daw ai Francisco hte Jacinta Marto ni kaw kru lang tup sa dan dan ai. Trinity Karai Kasang hpe nawku na hte shani shagu Rosary hti na matu shanhte hpe hpyi shawn da ai. Akyu hpyi ai gaw majan kaba hpe jahkring kau lu ai ngu mung tsun dan ai. Nrgai mung hpe shingran madun let makoi magap da ra ai, ip tawn da ra ai ga sadi masum shanhte hpe jaw da ai. Dai ma ni a shingran mu ai lam gaw bu hkawm masha law law hpe myit lawm shangun ai. Nu Maria myithtoi da ai hte maren Francisco hte Jacinta yan kade nna yang si mat ma ai. 1918 shaning hta Spanish Flu Chyam bra ana zingli hpang wa ai. Lucia gaw ma ma tai wa nna Maria hte Yesu hpe shi a prat hta hkring hkring mu hkrum lu ai. Shi gaw 2005 shaning, asak 95 ngu na shaning hta si mat ai. Wa Sarabyin Yawhan Pawlu II mung 1981 shaning May 13 ya shani Fatima Nu Maria shi hpe asak hkye la ai ngu sakse hkam let Fatima Nu Maria Poi nhtoi hpe masat da ai. Wa Sarabyin hpe sinat hte gap ai machyu pala hpe Fatima kaw alu hku nna ap jaw da ai. Fatima Nu Maria lungpu gaw mungkan hta mying kaba dik ai shara ni kaw na akyu hpyi bu hkawm shara langai mi rai nga ai.
12. Our Lady of Lourdes, France (Fransik Mungdan, Lourdes Mare na Nu maria). 1858, February 11 ya shani Nu Maria (a petite damsel) asak 14 ning re ai Bernadette Soubirou hpe Massabielle lungpu hta sa dan dan nna ga shaga ai. Dai shara gaw dingda Fransik kaw na deng mi ram sha tsan ai Lourdes mare kaw rai nga ai. Dai num gaw shi kaw 17 lang dan dan ai. Shi hkum shi mara n kap na-um na-sin ai hkawnset re ai ngu shachyan let Bernadette hpe htu asap shangun nna hkum pup hte hka pru wa ai shara kaw nawku jawng kaji gap shangun ai. Bernadette a shingran mu ai lam gaw tsaban 16 aten Garaison makau na hka shi hta asak 12 ning re ai Angleze de Sagazan kaw sa dan dan ai hte wa bung ai. Dai majaw Garaison de akyu hpyi bu hkawm ai lam Lourdes paw pru wa ai hpang gawng ngwi ngwi yawm mat ai. Nu maria gaw Bernadette hpe dai shi hpe htu shap shangun ai shara kaw na pru wa ai hka hpe lu nna dai shi hta kap ai ana shara hpe kashin na matu tsun ai rai nna dai hte maren galaw ngut ai hte rau shi hta kap ai ana hkoi mai mat ai. Machyi masha seng kaba hku re ai ni hte kaga akyu hpyi bu hkawm ai masha seng kaba hku shaning shagu dai shara de sa du nga ma ai. Bernadette gaw 1933 shaning hta San Pra ai masha tang hkrum ai. Lourdes hta Maria dan dan ai hpe Anglican Nawku hpung kawn mung masat hkap la ai rai nga ai.
13. Our Lady of Zion, Italy (Italy mungdan, Zion na Nu Maria). 1842, January 20 ya shani Kahtawlik Makam hpe ninghkap ai Yuda masha Marie-Alphonse Ratisbonne gaw Roma de hkrun lam hkawm sa nga yang Nu Maria hpe shingran mu ai. Kahtawlik makam hpe hkap la wa nna Yuda masha ni kahtawlik makam de gale shang wa na matu sakse hkam sasana galaw ai wa tai wa ai. Kahtwlik de gale shang wa ai shi a kanau mung Kahtawlik Jau tai wa nna Sisterhood of Our Lady of Zion sasana hpung hpe gaw de lai wa ai. Shi gaw Jesuit Jau tai wa ai. 1855 shaning hta shi gaw de da ai sasana hpung hpe Yerusalem de htawt sit shangun nna dai shara hta Ecce Homo ma ma jawng hte San John ma ma jawng hpe gaw gap da ya ai.
14. Mother of the Word, Rwanda (Rwanda na Mungga Kanu). 1981, November 28 ya shani Nu maria Alphonsine Mumureke kaw dan dan ai. Dai hpang shaning kade nna yang Kibeho College hta shi a jawng ma ni hpe sa dan dan ai. Dai jawng gaw dingda sinna Rwanda na amyu shayi jawng rai nga ai. Nu maria gaw shi hkum hpe shi “Nyina wa Jambo” (Mother of the Word in Kinyarwanda) Kinyarwanda hta mungga a kanu re, shing n rai, Umubyeyi W’Imana (Mother of God) karai a kanu ngu shachyan let majan hkoi mat na matu akyu hpyi mu ngu masha shagu hpe tsun shana ya shangun ai. 1994 shaning hta Rwandan Genocide ngu ai Rwandan masha htum myit mat hkra gasan gala ai lam Hutus hte Tutsis ni a lapran byin lai wa ai. Shingran mu ai num sha marai masum Nu Maria tsun shana ai lam ni hpe shara shagu tsun shana ya ma ai. Kaga marai mali mung Kibeho kaw Nu Maria dan dan ai lam sakse hkam ma ai raitim Vatican kaw nna masat shagrin ai lam n galaw ai. “Our Lady Of Sorrows” Nu Maria a yawn hkyen ai lam hpe ndai aten kaw nna masat lai ma ai.
15. Our Lady of Zeitoun, Egypt (Egypt Mungdan, Zeitoun na Nu Maria) 1968, April 2 ya shani Bus Mawdaw gawt ai Muslim langai mi Cairo makau na Zeitoun kaw nga ai San Mary Coptic nawku jawng ntsa kaw num sha langai mi tsap nga ai hpe shingran mu ai. Dai num gaw shi hkum shi hkrat si na zawn galaw nga ai ngu shadu lai wa ai. Dai majaw balik ni hpe shaga dat ai. Raitim, masha ni du hpawng wa ai shaloi dai num gaw Maria re ai hpe chye lu ma ai. Kade nna yang dai numsha shahte kaw na mat mat ai. Hpang na laban bat shagu ni hta mung dai zawn byin ai lam nga lai wa ai rai nna 1971 shaning du hkra byin lai wa ai. Vatican kaw nna dai lam hpe sagawn na matu masha dat dat ai. Raitim Coptic ningbaw ni hpe dai lam sagawn na matu lit jaw kau da ai. Coptic ni a labau hte maren Nu Maria dan dan ai labau dan len nga ai. Dai shara gaw Bethlehem kaw na Egypt de nbungli hte hkawm sa ai nbungli daru nga ai Holy Family ngu ai shara hta rai nga ai. Zeitoun kaw dan dan ai Nu Maria hpe masha law law mu ai rai nna, mabyin byin ai shara hpe sumla gayat da ai labau mung nga ai.
16. Our Lady of Gaudalupe, Mexico (Mexico Mungdan, Guadalupe Nu Maria). 1531, December 9 ya shani Mexico mare kaba makau na Tepeyac bum mayan kaw hkauna galaw sha ai Juan Diega kaw Nu Maria sa dan dan ai. Shi a buga ga rai nga ai Nahuatl ga hte sa shaga ai. Dai makau grupyin shara mi kaw Nawku jawng gap da na matu hpyi shawn ai. Juan Diego mung Mexico Saradaw kaba hpe wa tsun dan ai. Raitim, Saradaw kaba shi a ga hpe n kam ya ai rai nna, mau hpa lamyik kumla madun na matu shi hpe shawng hpyi shawn dat ai. Nu Maria mung Juan Diego a kawa di (tsaba) hpe shamai shatsai ya ai hte Saradaw kaw sa madun shangun ai. Tepeyac bum mayan na Castilian numri pan ni hpe hta lahkawn la nna shi a palawng hta Maria sumla hkrang shapraw shatsawm na matu matsun ai. Guadalupe na nu maria gaw Mexico mungdan hta mying danhkrung dik htum sumla tai wa ai. Tsaban 19 aten gaw Mexico mungdan gaw Spain ni a lata kaw nna shanglawt ai mungdan tai hkra shakut shaja ai aten rai nga ai. 2002 shaning hta Juan Diego San Pra Masha tang hkrum ai.

By Fr. Patrick Gawmaw Hkawng Yae