Nyau-Lay-Bin, Lourdes Nu Maria a Labau Kadun (10 FEB 2021)

Hkungga tsawra ai Nu Wa Hpunau ni, Ndai February shata (11) Ya shani gaw, Lourdes Nu Maria hpe shakawn shagrau ai Poi Nhtoi rai nga ai. Dai majaw, Yangon Sasana, Nyau-lay-bin mare na, Lourdes Nu Maria Lung pu byin pru wa ai lam hte seng nna, Wa Jau Simon Thin Mg ka lajang da ai hpe la kap let, Labau kadun hpe gam garan ya dat ga ai.

Nu wa hpu nau ni, Shawng nnan, Pin-tit Mungdan Lourdes Nu Chyoi Pra ai Maria dan pru dan ai hte mau hpa lamik kumla byin wa ai labau lam hpe shawng madat yu ga. Ndai Lourdes mare gaw, Pyin-tit mungdan a dingda maga na tsaw dik ai Bum lagaw kaw nga ai mare rai nga ai. Madu a shaning (1858) ning February Shata (11) ya shani Bernedette hte rau, kanau Mary hte htingbu kasha James ni, marai (3) gaw, nam de hpun hta na matu sa wa ma ai. Shanhte marai (3) gaw, hpun law law lu na re ngu myit mada ai Lung pu nga ai de, sa wa masai.

Dai lung pu shawng kaw hka shi kasha langai mi mung loi nga ai. Dai hka shi kasha hpe rap nna she, lung pu de du ai rai nga ai. Dai hka shi gaw mala la katsi ai lam chye lu ai. Dai hka shi hpe rap jang, shanhte marai (3) hte hkyep din, maw za ni raw nna she rap ra ai rai nga ai. Shingrai, Mary hte James yen, shan a hkyep din, maw za ni raw nna rap mat wa sai. Bernedette chyawm gaw, mala la katsi ai dan hpe n lu hkam nna, hka hkin gau hkan nga ai nlung tawng ni hpe hta la nna, hka de gabai bang nhtawm me, dai nlung tawng ni hta gabye nna, rap na hku lajang taw nga sai. Raitim, dai hka-shi kasha gaw, hka hpun la grai ja ai re majaw, nlu rap byin taw nga sai. Hpang jahtum Bernedette gaw shi a mawza hpe raw nna, hka madi hkam nhtawm me, rap na hkyen nga yang, n myit mada ai sha, hpung tsi wa gayet ai zawn nga nna, hkam sha dat nna, jahkring mau mat nu ai.

Bernedette gaw, makau hkan nga ai tsing du ni hpun ni hpe yu dat ai shaloi, hpa mung nshamu ai sha zim rai taw ai hpe mu nna, mau taw sai. Tim, Bernedette gaw, kalang mi bai rap na matu hkyen dat ai hte, mi na zawn sha, nbung katsi aja wa bung wa ai hpe hkam sha dat nu ai. Shingrai, Bernedette gaw, lung pu de gayin yu dat nu ai. Dai shaloi, sumpan ahpraw lawai nna, mawn sumli da ai, grai nan tsawm ai num sha ma langai mi hpe mu dat ai majaw, kajawng ai hte mau mat sai. Bernedette mu dat ai num sha ma gaw, asak (16) ning daram sha naw re ai, grai hkalung tsawm ai, san tsawm ai myi man nsam hpe mu dat nu ai. Dai num sha ma gaw, hpaw tsawm ai sum pan ahpraw hpe bu hpun da nhtawm me, nshang kaw lamu kap nsam shingkyit hpe kyit da ai hpe mu lu nu ai. Bai, baw kaw mung, ja nsam sumri kaw ahpraw nsam rosary kachyi langai, mawn tawn da ai hpe mu lu ai. Shingrai, Bernedette gaw, shi lang da ai Rosary hte Wudang masat galaw ai shaloi, dai num sha ma mung, wudang masat hpe galaw dan nu ai.   

Dai aten kawn nna, Lourdes Nu Maria lung pu de masha ni nsim nsa sa du nna, akyu hpyi la hpang wa masai. Hpang jahtum akyu hpyi ginra zawn, Nu Maria sumla hpai gayin hkawm let, akyu hpyi nga sai majaw, Nu Maria a ra sharawng ai lam hpring tsup wa magang sai rai nga ai. Shingrai, Lorudes Mare na Nu Maria a mau hpa atsam ni hpe mungkan mungdan shagu ngu na ram chye wa sai majaw, shaning tup, gadai mung, tinang rau ai aten hta hkan nna, sa du akyu hpyi nga sai lam gaw daini du hkra rai nga ai. Ya na zawn Lourdes Nu Maria chyeju atsam ni gaw shara shagu hta chyam bra wa nga sai. Anhte Myanmar mungdan hta mung, nang, ngai anhte yawng chye ai, Nyau-lay-byin mare na Lourdes Nu Maria mung grai nan hpung da-go chyeju atsam nga ai hpe hkam sha lu nga ga ai re. Rai yang, ndai Nyau-lay-byin mare na Lourdes Nu Maria Lung pu byin pru wa ai lam hpe bai gam garan ya na nngai.

Nu wa ni, lai wa sai shaning (128) ning aten, Madu a shaning (1892) ning ram hta, Pe-gu mare a dingdung maga hte Thaung-ngu mare a dingda maga hkan Kahtawlik Nawku Hpung masha ni langai pi nnga ai shi ai. Bago mare kaw chyawm, Nawku Jawng kaji langai mi nga ai lam chye lu ai. Shata mi hta she kalang mi, Yangon mare kaba na Jau ni sa nhtawm me, Missa Hkungga nawng jau ya ai, nga ma ai. Shingrai, ndai ginra de, grau nna, Bago mare a dingdung maga na, Nyau-lay-byin mare kahtawng de, Sasana majen je na grai nan ra ahkyak sai lam, Wa Saradaw Bigandet shingran mu sai hte rau, Wa Jau Perroy hpe sasana majen je na matu Bago de shatsam dat nu ai.

Grau nna, dai ginra ni hta Kayin myusha ni nga ai re majaw, dai Kayin myusha ni hpang de sasana majen je na matu rai nga ai. Shawng nnan, Wa Jau Perroy gaw Jau Andreas ngu ai Kayin myusha Jau hte rau, dai ginra de gawan hkawm manu ai. Dai kawn nna, Jau yen gaw, Shew-chyin mare de sa na matu, Pa-zun-myaung ngu ai de hkawm sa wa ai lam kaw, Muk-hka-mu ngu ai mare kaw Slg. Pu-Lu hte Jan Oh Tsa yen hte hkrum nna, dai yen a nta kaw manam masai. Dai Slg. Pu–Lu yen gaw Jau yen hpe atsawm sha hkalum la nga ma ai.

Shingrai, Jau yen gaw, dai mayan de gawan katsan ngut nna, Yangon de bai wa mat masai. Dai hpang gade nna yang, Pin-tit Jau rai nga ai Wa Jau Micheal Mee- Nyo hpe Jau yen gawan lai wa sai shara de lit magam shatsam shangun dat manu ai. Jau Mee-nyo dai ginra de du ai shaloi, Jau hpe hkaptau hkalum la na, garum shingtau la na gadai mung nnga ai lam chye lu ai. Jau gaw, mai gan sasana Jau re majaw, dai shara ginra ni hta makin jinghku hkum tsun sa, hku hkau manang pi nnga, rai nga ai.

Dai majaw, Wa Jau Mee-nyo manam na shara nlu ai majaw, Wan leng daru makau na, manam jarawp kaw jahkring mi hkring sa la nhtawm me, Jau gaw, shi nga na matu, ginsum kasha langai mi shachyaw la nna, nga nga sai. Shingrai, jau gaw, dai ginsum kaw nga let, kahtawng mayan de sa gawan wan rai nga ai. Ya na zawn gawan gatsan ai ten, Slg. Pu-Lu hte Jan Oh Tsa yen hte hkrum nu ai. Dai yen la gaw, Jau a Mungga hpe madat hkam la nna, teng man ai makam masham de sit shang wa let, Kashin kamun Sakramentu hpe hkam la rai, Kahtawlik makam masham de hpung shang wa sai lam gaw labau shang rai nga mali ai re. Ndai Kayin myusha yen la gaw, myit masin grai san seng ai hte makam masham hpe hkap la ai shaning gaw, Madu a shaning 1892 ning, August Shata (3) ya shani re lam chye lu ai.

Slg Pu–Lu makam masham hpe hkap la ai aten shi a asak (60) ning rai nhtawm me, shi a madu jan gaw (50) ning re lam chye lu ai. Shingrai, dai kahtawng ginra hta, shawng ningnan Kahtawlik makam masham hpe lu la ai gaw, Slg Pu-Lu yen la re lam labau hta daini du hkra matsing da nga ai. Sasana a matu mung Slg Pu-Lu nta masha ni gaw, n gun kaba nan rai nga sai. Shan gaw, Sasana hta shaning (30) ning tup shakut shaja lai wa sai. Shan hpe yu nna, Kahtawlik makam masham de shang wa ai ni mung law law rai nga ai. Hpa majaw nga jang, shan gaw, myit masin san seng ai, htingbu htingbyen hpe tsawra matsan dum garum chye ai hte, makam masham hte seng nna, shakut shaja ai yen re majaw yawng gaw shan hpe kasi la nna, shakut shaja nga ma ai hte mare buga hta mung shada da gahkin gumdin let simsa pyaw ai buga ginra tai wa sai rai nga ai.

Jau ni bungli magam a majaw hkawm sa ai ten ni hta mung, slg. Pu-Lu gaw, hpung masha ni hpe woi awn let, nawku daw jau woi awn ya ya re nga nu ai. Jau ni du wa jang mung, nawku jawng hta ra ai magam bungli ni hpe shi hkum nan woi awn let garum ya ai lam labau hta matsing da ma ai. Ya na zawn Slg. Pu-Lu yen la Jawng wang hta ra mara garum ya ai hpe mare kahtawng na buga masha ni sha n ga, maigan sasana Jau ni mung  mu mada nga masai. Mare na ahkaw ahkang lu ai, tsun shaga lu ai salang lahkawng mung, ndai yen la gaw, sumsing mungdan hta anhte a ntsa kaw nga na re, myit masa kaja dik la ai, ngu tsun shakawn sai lam labau hta matsing da ma ai. Ndai Slg Pu-Lu gaw, makam masham hpe lu la ai shaning (30) ning tup gaw, shi a matu, sumsing sut gan hpe mahkawng na matu re lam shi hkum nan hpaw tsun lai wa sai rai nga ai. Dai majaw aten lu shagu, nawku jawng de ap nawng shakut nga nu ai.

Slg. Pu-Lu gaw, shi si mat ai hpang, shi a wenyi hkye hkrang la lu na matu, sak naw hkrung nga ai ten kawn nna, shi lu ai ja gumhpraw hta na, mahkawng nhtawm me, dai alu hpe Missa hpyi hpyi di ai lam tsun da nga ai. Bai nna, shi si mat ai hpang mung, Missa hkungga lu na matu, mahkawng gumhpraw hte Missa hpyi da ai da e. Garai nsi shi ai ten hta mung, Nawku jawng a matu ra ai shara ni hta mai byin ai made alu jaw bang ya sai rai nga ai. Ndai zawn alu bang ai a yaw shada lam gaw, shi si mat wa jang, shi a wenyi hkye hkrang la lu na hte, shi galaw dat ai alu mahtang she shi bai la mat wa lu ai, sumsing mungdan hta shara mari da ai lam re, nga nna, shi a labau hta ka matsing da ai hpe chye lu nga mali ai re. Nu wa ni, sumsing sut gan lu na matu gaw, sak naw hkrung nga ai ten hta mahkawng da ra ai lam adan sha rai nga mali ai re. Madu a shaning (1917) ning Nyau-lay-byin Nu Maria poi shana daw maga de, Jan Oh Tsa gaw, shi a sak prat hpe Nu Maria a poi nhtoi shani Karai Kasang woi la na matu akyu hpyi nu ai. Kaja wa mung akyu hpyi ai hte maren, Nu Maria a poi nhtoi shani Madu woi la hkrum sai lam chye lu ai. Jan Oh Tsa gaw, shi lu ai gumhpraw Ru-pi pra (2) hpe, shi hpe hpang jahtum na nam man chya Sakrament jaw ya ai Wa Jau Lucas hpe alu jaw dat nu ai.

Dai sha n ga, Jan Oh Tsa, shi mahkawng da ai mam hpe dut nna, lu ai gumhpraw hpe Nawku Jawng de alu jaw ya na matu ningrum ningtau wa hpe htet da sai rai nga ai. Slg wa mung, ndai lam hte seng nna, nang hpa mung hkum tsang, nang myit ra ai hku lajang ya na re. Na a myit masin salum hpe Karai Kasang kaw sha ap da u, ngu n gun jaw nga sai. Shingrai, gade nna ai sha, Jan Oh Tsa nsa hti mat sai rai nga ai. Myit npyaw hpa langai gaw, ningrum ningtau jan a makoi mayang lamang ngut ai hpang bat (2) ram din ai shaloi, nmyit mada ai sha mam dum wan hkru mat manu ai. Dai majaw, Slg Pu-Lu grai yawn myit npyaw mat nu ai. Shingrai, Slg Pu-Lu gaw, ngam nga ai arai ni hpe la nna, Jau jawng de sa nhtawm me, jawng wang kaw machyu nga na matu ahkang hpyi nu ai.

Jau mung shi a hpyi shawn ai hpe hkap la nna, nga shangun sai. Dai slg wa gaw Jau hpe, ngai a ningrum ningtau jan gaw, shi lu da ai mam ni yawng shi bai la mat wa sai lam, tsun dan ai shaloi, Jau mung, gara hku byin mat ai lam san nu ai. Dai shaloi slg wa gaw, ndai mam ni hpe dut nna, jawng wang de alu jaw bang ya na matu htet da ai, raitim, ngai aten dep ndut ai majaw byin mat ai rai na re nga nna, shi a mara hpe yin la ai lam tsun dan nu ai. Yawnhkyen myit kaji nga ai Kayin dingla Pu-Lu gaw, lana mi na ten hta mau hpa yup mang mu nu ai. Yup mang hta, moi shi Bukda makam masham hta naw nga ai ten na, shi a hpung gyi shi a shawng kaw tsap taw ai hpe mu nna, ngai a madu jan gara de rai sai kun? ngu san ai shaloi, hpung gyi gaw, na a madu jan, ahpraw nsam nga ai gumra (4) shakap da ai gumra wan leng ahpraw jawn nna, lahta ningtsa de woi la hkrum sai ngu tsun dan ai wu ai.

Slg Pu-Lu gaw makam masham n nga ai shi a gahkau gaw gara de rai? ngu san ai shaloi, shi gaw le hkan aw ra hkan dam hkawm sin hkawm nga ai, ngu tsun nna, hpung gyi wa, mat mat nu ai. Slg wa, shi a mau hpa yup mang hpe san yu ai shaloi, shi a madu jan gaw sumsing mungdan de du nhtawm me, shi a gahkau gaw nga rai mung kaw naw nga nga ai lam chye lu nu ai. Ningrum ningtau jan n nga mat ai hpang, Shan a majaw makam masham de shang wa ai asak (75) ning rai sai dingla manang wa hte, jahpawt shagu rau rau sha, Nawku Jawng sa rai, manang tai taw nga sai. Shan gaw hpa jinghku mung ndaw ai, raitim, shan shada da hpu nau majing zawn sha hku hkau nga masai. Shan hkawng hta na langai mi gaw, myi nau nmu ai, bai langai wa gaw na nau nna ai lam chye lu ai.

Ya na zawn myi nau nmu ai hte na nau nna ai yen raitim, shada da grai hku hkau mat nna, pyaw taw nga ma ai. Shan a hku hkau ai ladaw gaw (10) ning lapran daram sha re, nga ma ai. Sak kaba wa sai hte rau, shan gaw, gade nhkran ai, shawng hpang rai si mat wa sai rai nga ai. Mau hpa gaw, ndai Kayin dingla yen gaw, machyi ai mung rau rai ma ai da. Shingrai, shan machyi kaba sawng taw ai ten, Jau Francis mung sasana gawan gatsan nna, bai du wa ai hte hkrak rai, shan nga ai Muk-hka-mu mare de ding tawng sa nna, Sakramentu hpe jaw ya sai. Jau gaw shan hpe n gun jaw da nna, shi a jawng de bai wa sai.

Hpang jahpawt hkying (8:00) am ten hta, slg Pu-Lu n nga mat sai lam shiga na lu nu ai. Ndai Slg Pu-Lu nsa garai nhti shi ai ten hta mung mau hpa mabyin ni byin ai lam labau hta daini du hkra mu lu nga mali ai. Dai gaw hpa ta nga jang, nsa garai nhti shi ai shana yup tung loi lai re ten hta, shi a nawku tawn kawn nna, Chyoi Pra hkum sharawt ai shaloi dum ai ding si nsen ngoi gadu ai hpe na lu ma ai da. Minit (2) ram na hkra ngoi ai, nga ma ai. Nta kata kaw nga taw ai ni mung dai nsen gaw nta kata kaw na ngoi ai nsen re, nga tsun nna, yawng rawt dum wa masai.

Makau hkan na htingbu htingbyen ni mung, ndai nsen hpe slg Pu-lu a nta n gaw kawn ngoi ai re, nga nna, tsun taw nga masai. Dai dingsi nsen ngoi zim ai hte slg Pu-lu a nta kata kawn nhtoi shingkang langai mi pru wa nhtawm me, nta makau na, hpun langai a makau kaw mat mat ai lam tsun gajai nga sai rai nga ai. Ndai zawn mau hpa mabyin ni byin pru ngu ai hpang, jahpawt nhtoi san wa ai aten (7:00) am ram hta Slg Pu-Lu Madu kaw yup pyaw mat wa sai rai nga ai. Dai shaning gaw, (1922) ning December shata (17) ya shani shi a asak (90) ning rai nga ai. Slg Pu-Lu a moi mang hpe yup ku ntsa kaw tawn da ai ten, shi a manang Kayin dingla wa gaw, gade n jin ngut ai raitim, abwi sha rawt sa wa nna, slg Pu-lu a moi mang hpe (3) lang gum dagup let hkung ga jaw nu ai.

Ya na zawn hkung ga jaw let tsun ai gaw, “oh,,, ngai a kahpu e, ngai hpe hkum ngam kau da, nau nna ai sha ngai hpe mung woi la rit yaw” ngu akyu hpyi nu ai. Kaja wa mung nhtoi (10) ya din ai hte Kayin dingla wa mung si mat wa sai rai nga ai. Dai kahtawng mare buga na masha ni gaw, ndai yen gaw sumsing mungdan de arau sha hkrum na masai, nga nna, kajai gumhkawng nga ma ai. Shan a makoi mayang lamang ni mung mau na ram masha law ai lam chye lu ai.

Bai nna, Yangon mare kaba na Wa Jau Panna hkum nan lak san du nna, Missa Hkungga hte makoi mayang sai lam labau shang rai nga sai. Slg Pu-Lu hpe shi a ningrum ningtau jan ai makau kaw lup makoi da sai lam shanhte a Jawng dung Jau rai nga ai Wa Jau Michael Mee-Nyo hkum nan ka matsing da ai hta na chye lu nga mali ai re.

Nu wa ni, ndai Wa Jau Micheal Mee-Nyo gaw, Nyau-lay-byin jau ginwang sasana hpe gaw de hpang dat ai Jau mung rai nga ai. Jau gaw, Madu a shaning (1865) ning hta Pintit Mungdan hta shangai dai daw wa sai rai nga ai.  Par-ri mare na MEP Sasana majen je ai Jau wuhpung hta shang nna, Jai tai hpaji ni hpe sharin hkaja la nna, san seng san pra ai Jau tai wa sai rai nga ai. Jau tai ngut ai hpang India, Vietnam hte Myanmar mungdan a hka-ang daw hte dingda maga daw ni hta sasana magam gun lai wa sai rai nga ai.

Madu a shaning (1892) ning hta Myanmar mungdan de lit shatsam hkrum nu ai. Jau sasana lit magam ang ai ginra gaw, Bago mare hpe madung da nhtawm me, makau grup yin na kahtawng mare ni hkan rai nga ai. Jau Mee-nyo, Nyau-lay-byin mare de du shang wa ai shaloi, shi hpe hkap tau la na gadai mung nnga ai majaw, manam na shara nnga rai, wanleng daru na manam ni hkring sa ai jarawp kaw hkring sa la nu ai. Jau gaw, ngai nga na shara lajang la ra na re ngu, myit lu ai majaw, lamu ga shara lu na matu, Asuya de tang shawn ai shaloi, ya daini na ten anhte yawng mu lu ai, Nyau-lay-byin mare a sinpraw maga na, Taw-ra Jawng nga ai shara kaw lu nu ai. Dai shara gaw myo mare hte loi tsan ai re majaw, myo kata de shara tam ai shaloi, ya daini Nu Maria a poi galaw ai shara hpe lu la sai rai nga ai.

Dai aten ahkying ladaw hta dai lamu ga shara gaw, nam maling, ju hpun ni hpring re ai shara re lam Jau a labau hta ka matsing da ai hpe chye lu ai. Jau gaw, Jawng wang kata nam hkyen jasan jaseng ai lam hpe gau ngwi ngwi galaw hpang wa nu ai. Shawng nnan, ya daini anhte yawng mu chye nga ai, Nawku Jawng hte, Nu Maria lung pu nga ai shara hte ang ang shawng jasan jaseng nhtawm me, dai shara kaw Jau nga nta langai mi gaw gap la rai, shanu nga nu ai. Madu a shaning (1893) ning hta hpun pyen hte Nawku Jawng Langai mi gaw gap la nhtawm me, Myanmar Mungdan de la wa ai, Lourdes Nu Maria sumla hpe dai Nawku Jawng kata kaw tawn da lu masai. Dai Nawku Jawng gaw, anhte Myanmar Mungdan hta shawng ningnan na, Lourdes Nu Maria sumla hpe hkap la tawn da ai Nawku Jawng langai rai nga sai.

Shingrai, dai Nawku Jawng wang gaw, shawng ningnan na, Sasana wang byin tai wa sai hte, Madu a shaning (1894) ning, September shata (8) ya shani nhtoi hte, angang akang lu la sai lam labau shang rai nga sai. Nu Maria dan pru dan ai, Pin-tit Mungdan na, Lourdes Nu Maria poi hpe myit dum let, Nyau Lay byin mare hta mung, Madu Karai Kasang hte Karai a Kanu Chyoi Pra ai Nu Maria poi hpe grau grau nna, htap htuk manu ai hte dam lada ai hku galaw lu na matu, hkyik hkam ai Nawku Jawng hpe wut-bilat hte Madu a shaning (1894) ning hta gaw gap la lu sai lam chye lu ai. Jau gaw dai shara kaw (8) ning tup sasana magam gun ai shaloi, hpung masha ni law wa ai re majaw, (1896) ning hta, Nyau Lay byin sasana a, Jawng dung Jau lit magam hku nna shatsam hkrum sai lam daini du hkra labau shang rai nga sai re. (1984) ning hta nnan gaw gap la lu sai Nawku Jawng hpe (1902) ning April Shata (30) ya shani hta akyu hpyi shaman hpaw hpang let, Karai Kasang hpe chyeju dum shakawn lu sai rai nga ai. Wa Jau Micheal Mee-nyo, gaw, Nu Maria hpe grai tsawra kam hpa ai wa re majaw, Madu a shaning (1908) ning hta  Ya daini anhte yawng mu mada lu ai, Nu Maria lung pu hpe gaw gap hpang nhtawm me, dai Lung pu ngut ai shaloi, Thaung- ngu Saradaw Emanuela Sagrada hkum nan, akyu hpyi shaman ya sai lam labau hta matsing da nga ai.

Nyau-lay-bin mare na, Lourdes Nu Maria Lungpu de, akyu sa du hpyi la nna, machyi makaw ana ahkya lam ni amyu myu mai tsai mat ai lam hpe labau ni hta mu hti lu nga ai re.

Shaning shagu galaw nga ai, Nay-lay-bin, Lourdes Nu Maria Poi gaw, ya aten byin nga ai (COVID-19) Ana zinli a majaw, maning mung n lu galaw byin mat ai rai nga ai. Daining na (119) Lang ngu na Lourdes Nu Maria Poi mung, February (11) ya shani galaw ra ai raitim, (COVID-19) Ana n hkoi san shi ai majaw, n galaw byin shi ai rai nga ai. Raitimung, anhte hpung masha ni, tinang dum nta kaw nga let, tinang a ra sharawng ai lam ni, tinang hta byin nga ai machyi makaw ana ahkya lam ni hpe Nu Maria hpang de lak san akyu hpyi la nga ga law.

By;

Sister Rose Angeline Maran Nang Doi (SFX)

RVA-Kachin Service (Myitkyina)