Ginwang Up Saradaw Lata Ai Lam

Ga San: Saradaw Ginwang hta Ginwang Up Saradaw hkringsa na, shing n rai, n nga mat ai rai jang, dai Ginwang na jau ni hpe Saradaw gara hku bai tang ai kun? Kaning re ai rai jang kadai ni hpe Saradaw tang ai kun? Manmaw Saradaw Ginwang, Nanhlaing Jau Ginwang, John Htoi Seng Naw a ga san hpe htai ya na nngai.

Htai: (Can. 416-430) Saradaw Ginwang langai hta saradaw a shara man wa ai lam ni (1) the death of diocesan bishop, Ginwang Up Saradaw si mat ai, (2) the resignation of the diocesan bishop which has been accepted by the Roman Pontiff, Wa Sarabyin kaw tara shang hkap la masat ya hkrum ai hte hkring sa mat ai (asak 75 hpring jang hkringsa ai), (3) the transfer of the diocesan bishop, Ginwang Up Saradaw shara htawt lit magam gun ai, (4) the privation of office of the diocesan bishop which has been communicated to him, Ginwang Up saradaw a rung magam lam kaga shim ra ai masa lam nga wa nna shi hte matut mahkai tsun jahta ngut sai lam ni nga ai; ndai masa lam ni a majaw Ginwang Up shara man wa ai rai nga ai (can.416).

 

Ginwang Up Saradaw hkum nan hkring sa na rai yang, hking sa laika hpe bang ai, shing n rai, tara shang sakse lahkawng a man hta n-gup aga hte hpyi sawn da mai ai. Ndai hpyi shawn ai lam Roman Pontiff, Roma na Sarabyin kaw du wa ra ai. Dai hpyi shawn laika hpe shata masum laman hta sumru daw dan ya ai.

Ginwang up Saradaw asak 75 ning hpring yang, shing n rai, grai machyi sawng yang, shing n rai, si mat yang, shing n rai, kaga masa lam langai ngai a majaw Sarabyin (rung) kaw nna jahkring da hkrum jang, dai saradaw ginwang a matu ginwang up Saradaw ningnan hpe lata ai rai nga ai.

Ningtau Saradaw (coadjutor bishop) nga ai rai yang gaw (canoncial possessiong of his office) shi hpe ginwang up saradaw tang ai (immediately).

Ningtau saradaw n nga ai rai yang gaw Jau ni hta na Saradaw ningnan hpe lata ai.

Ginwang up Saradaw si mat ai rai yang, Sarabyin rung kaw nna n na lu shi ai, n hparan ya lu shi ai laman hta, Saradaw Ginwang a Vicar General, shing n rai, episcopal vicar hkinghtawng mying hkam la da ai wa gaw Saradaw a lit hpe gan lit la hparan ra ai. Lama na Vicar General, shing n rai, episcopal vicar wa gaw Auxiliary Bishop, ningtau saradaw rai yang, shi gaw Roma na Sarabyin masat shatai ya ai diocesan bishop, ginwang up saradaw n lu shi ai laman dai saradaw ginwang hpe canon law matsun hte maren yu reng up hkang ra ai.

Lama na Ginwang up Saradaw gaw kaga ginwang shing n rai, lit magam kaga gunhpai na matu Sarabyin rung kaw nna matsun ai majaw htawt ra ai rai yang, shi htawt mat tim, shi shara kaw galai na Ginwang Up Saradaw n lu shi ai laman shi htawt galaw ai shara hte kaprawn nna matut yu hpareng nga ai.

Ndai masa mung n re, ningtau saradaw mung n nga ai rai yang gaw, ndai interim Government before Administrator ngu tsun ai Ginwang up saradaw n lu shi ai laman Saradaw Ginwang lit magam ni hpe College of consultors ngu shamying ai Jau ni hta na lata san da ai Jau wuhpung laksan ni kawn hparan woi awn ai. Ndai ni gaw Ginwang Up Saradaw shara man ai (vacant) matsat ya ai laman Apostolic Administrator ngu ai Sarabyin kawn masat ya ai Saradaw ginwang hpe yu reng hparan ya na Cardinal, shing n rai, Archbishop, shing n rai, Saradaw (suffragan bishop) langai ngai hpe lata san ya ai aten du hkra galaw shatup ra ai. Matut nna mung Ginwang Up Saradaw masat ya teng du hkra Apostolic Administrator hte matut mahkai nna magam gunhpai ra ai rai nga ai. Rung mahkrun lam ni loili shai mat ai lam ni mung gaw nga wa ai. Diocesan Administrator magam lit la na wa hpe mung Apostolic Administrator hte matut mahkai nna Vatican Sarabyin rung de tang shawn lu ai, tang shawn mai ai. Diocesan Adminstrator gaw Saradaw langai ngai mung mai byin ai, shing n rai, Ginwang kata kaw na Jau langai ngai mung mai rai ai. Shawng de tsun ai hte maren College of consultors ni kawn lata san let mahkrun lam hte maren Sarabyin rung de tang shawn nna, Sarabyin e hkap la masat shagrin ya ai rai nga ai (can. 417).

Apostolic Administrator hte Diocesan Administrator yan a lit magam (responsible role) mung shai hkat ai lam nga ai.

Apostolic Administrator gaw bungli masa lam ni hta dawdan ya na n mai ai daw ni nga mali ai. Diocesan Adminstrador gaw Saradaw Ginwang kata daw dan lu ai ahkaw ahkang grau kaba grau dam lada ai rai nga ai.

Ya Myitkyina masa hta gaw Cardinal Charles Bo hkum nan hpe Sarabyin rung kawn Apostolic Administrator lit hpe shatsam da ai rai nga ai. Ya du hkra Diocesan Administrator hpe n lu shi ai rai nga ai.

Diocesan Adminstrator hpe lata ai shaloi, Jau rai yang, Canon 165-178 hta matsun da ai hte maren rai ra ai.

Saradaw ningnan lata ai hta ndai college of consultors ni gaw grai ahkyak wa sai rai nga ai.

Nawku hpung tara shang Canon law hte maren Saradaw ningnan lata sa wa ra ai. Dai hpe mung College of consultors malawm ni sha woi awn galaw sa wa ai. Ra lata (vote) me bang lu ai gaw dai ginwang kaw na Jau ni sha rai ma ai. Ra lata (vote) bang ai shaloi, nawku hpung tara canon law hte pat shingdang da hkrum ai ni, dam jaw da hkrum ai ni gaw n mai bang ai. Tara shang bang ai ni mung shanglawt lu ai masa hte bang ra ai. Shim ai hku, tara shang ai hku, hkrak re ai, dawdan lu ai wa rai ra ai (Can 172).

Saradaw ningnan lata san na tang madun ai hta marai masum, shing n rai, mali hpe lata ma ai. Kadai hpe lata ai hpe gaw dai ra lata ai wa hkum sha chye ai. Ra lata (vote) kadai grau law ai mung n chye ai. Seng ang ai san da hkrum ai wa sha lajang nna Sarabyin rung de mahkrun lam hte maren tsang hte tsang rai nna sa dat ai.

Ndai saradaw ningnan lata ai hta Saradaw kaba (archbishop) gaw kadai hpe htuk na ngu ai hpe maram nna mying jaw ai, shing n rai, asak, jau tai ai prat, makam masham ngang, dingman dinghpring ai masa lam ni hpe maram masat nna, ra lata masa hku nna lata ai. Dai ni hta na ra lata (vote) me grau law ai wa a mying hpe Sarabyin rung de shagun ya ai nna Sarabyin kawn daw dan masat ya ai. Dai zawn daw dan masat lu na matu mung seng ang ai ra lata (vote) me bang ai wa hkum nan tinang me jaw ai wa a mai kaja ai (positive) hte gawng kya ai lam (negatives) ni hpe mu mada ai made ka shalawm mai ai. Jau ni lata dat ai kaw na (vote) grau law ai marai masum hpe Apostolic Nuncio de tang dat ai. Dai kaw nna Sarabyin rung de matut tang ya ai. Dai lata tang madun hkrum ai Jau marai masum hpe Sarabyin rung kaw nna masam maram let grau htuk manu ai wa hpe bai lata san ya nna, Sarabyin hkum nan bai masat shagrin let Saradaw tang ai rai nga ai.

Saradaw kaba (archbishop) kawn n lata shi yang, dai ginwang na jau ni hpe ra lata me bang shangun nna shawng lata mai ai. Dai hpang she Apostolic Nucio de tang madun ai.

By Fr. Patrick Gawmaw Hkawng Yae

Add new comment

12 + 8 =