Media gaw hpa lam hta akyu rawng a ta.?

google photo

Media gaw shada matut mahkai ai shaloi, Dantawk (direct) matut mahkai na n mai byin jang, shiga ni hpe jaw na matu, garan gachyan galai hkat na matu, bawngban jahkrum na matu media hpe anhte jai lang nga ga ai.

Media gaw hpaji jaw na, shiga jaw na hte shangwi shapyaw na matu rai nna shangwi shapyaw ai lam hta grau lang ai. Media n nga jang, anhte masha langai a prat hpe raitim, prat dep shawa prat hpe raitim, shuk shanut la ai majaw masing jahkrat na n mai byin ai. Media gaw shawa hpe shada magyep kap shangun ai shawa gaw grau law, grau shuk magang, media hpe anhte grau (ra) magang re. Myit lu ai lam ni hte shiga hpe masha yawng shang lawm ai lam n nga jang mung, demokresi sak n lu hkrung ai.

Jet ai prat yawng gaw mahkrum madup hte hkrum katut ai lam ni re. nga nna, Jew myit mang hpaji sara wa Martin Buber tsun shana lai wa sai. Martin Buber (1868-1965), Austrian-Jewish philosopher of religion."Anhte shada ga lu shaga ai gaw anhte hpe shinggyim masha shatai ya ai re. nga nna German Myitmang hpaji sara wa Karl Jaspers tsun shana lai wa sai. Karl Jaspers (1883-1969), German philosopher

Shiga tam sawk ladat (Website) gaw shawa kaw nna shalat ai re, jak kaw nna shalat ai mung re. Tim Berners-Lee (b. 1955), inventor of HTML and founder of the Internet.

Dai rai yang Kahtawlik Nawku Hpung gaw media hpe gara hku mu mada ai kun? Pratdep wuhpung wuhpawng ni hpe gawgap ai hta media gaw n nga n mai rai nga ai. Rai tim Media gaw shinggyim masha ni a bandung gaw n re, shawa hku nna matut mahkai ai lakung lakap ni re, masha hpe daw jau nna shada chye na shangun ai.

Media hpe jai lang nna garan gachyan ya ai ni hta kyang lailen kaja na matu lit nga ai. Shanhte a bungli hpe yaw shada ai gaw shada chye na hkat na matu re: hpa lam hpe chye na shangun na kun? Hpa lam gaw chye na la na matu, dingbai dingna jaw nga ai kun? Masha hte shawa matut mahkai ai hpe gara hku garum lu na kun? Gara rawt jat ai lam gaw shiga hte ningmu ni hpe htinglet ya ai kun? Dai the seng nna, shawa matut mahkai dap hpe Sarabyin rung hta 1948 ning hta hpaw ninghtan da sai.(The Pontifical Council for Social Communications,Founded in 1948).

Dai rung kaw nna ndai ga san ni hpe san ai: 1) media hku nna, makam masham lam hpe gara hku htap htuk ai hte ndau shana na? 2)Media hpe jaw ai hku, gara ladat jai lang na? ngu ai ladat hpe madung da nna hpaw da ai rai nga ai. Masha gaw n matut n mahkai nna n nga lu ai. Paul Watzlawick (1921-2007), am.  Kommunikation swissenschaftler

"Nye a ningmu hku rai jang, madu hkrai madu shim ai ahkaw ahkang langai mi rai nga ai. kadai mung n sa jep yu ai, kadai mung n shingdang lu ai, shiga lu na hpe kadai mung n pat lu ai. Hpaga lawk lam hpaw da ai gaw ahkyak ai Mung masa website hpe kadai mung shang yu lu ai n tara ai zawn nawn ai ni, n kaja ai hkrit hpa zawn re ai ni pyi mu la mai nga ai. Kadai mung shiga lu na ahkaw ahkang nga ai: raitim, dai ni shinggyim masha ka-ang hkup yawm daram sha Website hpe yu lu nga ai. Tim Berners-Lee in response to the question: What should an internet Charter establish

 Dai rai yang shawa makyit mahkai ai (Social network) hte seng nna Nawku Hpung a ningmu gaw hpa rai ta? Dai gaw mungkan computer hkridun (Internet) hte shawa makyit mahkai (social network)matut mahkai na matu ahkyak ai lam ni rai nga ai. Ndai lam hte seng nna Wa Sarabyvin Benedict XVI ya sha ya sha tsun ai gaw "Ndai hpaji ladat nnan gaw madu a shara hte htunghking gyip ai hpe lai nna masha ni shada da hkrum hkat lu nhtawm hku hkau ai mungkan ningnan sing hpe shabyin ya ai. Ndai gaw ahkaw ahkang kaba re, raitim, hkrit tsang ra ai lam ni hpe mung dum ra nga ai. (Benedict XV Message for the a5tn World Communications Day, 2011).

Kaga media ni hte maren social network mung masha yawng a matu kaja na hte shinsgyim masha rawt jat na matu daw jau ra ai. Ndai digital prat hta shada matut mahkai lam hpe ja ja myit yu ra ai ngu nna Wa sarabyin Benedict shadum ai. Arawn alai a tara hte maren nga jang social network hte seng ai matut mahkai lam gaw kahti galai ga shaga ai hkrang rai nna Nawku Hpung a shada hku hkau lam communio a matu atsam langai mi rai nga ai.

Wa Sarabyin Francis hta Twitter account @pontifex)nga nna, dai hpe Wa Sarabyin Benedict hpang da ya ai re. 2016 ningnan daw e shi kaw hkan ai masha wan 26 nga ai.

Digital space (shara) gaw hpaw tawn da ra ai, awmdawm rai ra ai Prat ram shada (peer to peer)  rai ra ai dai majaw uphkang ai ni magam dap ni hpe n chye ma ai, shanhte a ahkaw ahkang hte jaw ya ai8 mung n re. Ahkaw ahkang hpe shi hkrai shi kam ging ai hku lu la ra ai. Hpyi la n lu ai, jaw ra ai ngu nna mung n mai tsun ai.

Claudio Maria Celli (*1941), President of the Pontifical Council for Social Communications Matut mahkai ai a shanglawt lam (freedom of communication) gaw, sutgan, hpaji, mung masa ahkaw ahkang hte hpa n seng ai. Matut mahkai na ahkaw ahkang gaw masha yawng a ahkaw ahkang re.

 PONTIFICAL COUNCIL FOR SOCIAL COMMUNICATIONS, Pastoral Instruction on Social Communicaions Aetatis novae (1992), (AN) 15 Shawa makyit mahkai magam ni (Social networks) gaw hkaw matsun ai a lakung lakap re ai sha n-ga, shinggyim masha rawt jat na lam mung rai nga ai Pope Benedict XVI, Message for the 47th World Communications Day, 2013

Digital Garan ai (Digital divide) ngu di gaw hpa rai kun?

Social media a reng htum ai bandung gaw shawa hte seng ai lam ni hpe shagreng ai hta mungkan ting shang lawm ai funiversal participation in shaping public offoirs) rai nga ai. Internet hte social network hta masha nkau hpe ningnan kaw nna ngam kau da ai.

Ndai zawn shanhte internet n lu ai, awng dang ai hku n lu lang ai gaw, uphkang hkrang a majaw rai kun, ja gumhpraw a majaw rai kun, shing n rai, tingkyeng myit a majaw rai kun. Nawku Hpung gaw social communication hpe jai lang na matu lam hpaw ya ai. Masha wuhpung wuhpawng ni hpe ngam kau da ai (digital divide) hpe koi kau lu na matu. masha nkau sha ka-up da ai lam hte, myit masa gyip ai hpe koi kau lu na matu Soial communication hpe jai lang nga ai.

Dai hku masha nkau hpe ngam kau da ai hta asak kaba ai ni, bungli n lu ai ni, hpaji n kung ai ni hpe hkra jang. dai gaw sociol divide rai nna dai hpe mung la kau ra ai. Ndai gaw matut mahkai ai hte seng ali sha n-gan tara ai uphkang hkrang rai nna shiga, hpaji hte bawngring lam hpe masha wuhpung wuhpawng ni n mu, n na, n chye na matu, makoi magap da ai lam re.

Lahpawt mi nang yup rawt wa ai shaloi nang laika ka ai ladat mat ai hpe mu ai. Nang sen n htu lu sai. Na a bungli letterhead, tsa-ik, check, logo, na a hpawngtin na tsi du hkra mat ai. Nang n gup hpaw dat jang, nsen n pru ai. Nang lata n lu shakram ai, myiman n lu shung ai, n lu mani mat ai.

Raitinm, nang naw lu matut mahkai ai, nang ra ai hku galaw lu ai gaw ASCI| text re. Shai ai lam langai gaw na a shiga malawm hte manang ni a shiga malawm rai nga ai.CLIFFORD STOLL (b. 1950), American astrophysicist and computer pioneer

 

 

Add new comment

8 + 8 =